2–BOB
Navuxadnazarning tushi
1 Navuxadnazar oʻz hukmronligining ikkinchi yilida bir tush koʻrdi. Bu tush uni shu qadar bezovta qilib yubordiki, koʻziga boshqa uyqu kelmadi. 2 Shoh tushining taʼbirini bilish uchun qoʻli ostidagi barcha folbin, munajjim, sehrgar va afsungarlarni chaqirtirdi. Ular shoh huzurida hozir boʻlganlarida, 3 shoh ularga shunday dedi:
— Men gʻalati bir tush koʻrdim. Yuragimga gʻulgʻula solgan bu tushning taʼbirini bilmoqchiman.
4 Ular shohga oramiy tilida dedilar :
— Shoh hazratlarining umri boqiy boʻlsin! Shoh hazratlari avval tushlarini aytsinlar, bu qullaringiz uni taʼbirlashga tayyordirlar.
5 — Bilib qoʻyinglar, — dedi ularga shoh. — Agar menga tush va uning taʼbirini aytib bermasangiz, men tanalaringizni boʻlak–boʻlak qildirib, sizlarni jazolayman, uylaringizni esa vayron qilib, bir uyum toshga aylantiraman. 6 Bordi–yu, tushimni aytib, uni taʼbirlab bersangiz, sizlarga inʼomu mukofotlar berib, izzat–ikrom koʻrsataman. Qani, endi menga koʻrgan tushimni va uning taʼbirini aytib beringlar!
7 Ular shohga ikkinchi marta dedilar:
— Shoh hazratlari avval tushlarini aytsinlar, kaminalaringiz uni taʼbirlashga tayyordirlar.
8 — Sizlar qarorim qatʼiy ekanini koʻrib, vaqtni choʻzmoqchisizlar, — dedi shoh. — Buni aniq bilib turibman. 9 Agar tushimni aytib bermasangizlar, hammangizga jazo bitta! Sizlar meni laqillatib, vaziyat oʻzgarguncha vaqtni choʻzishga kelishib olgansizlar. Tushni menga aytib beringlar, shunda uni taʼbirlay olishingizni ham bilaman.
10 — Yer yuzida shohning bu talabini qondiradigan bironta jon bormikan?! — deya ajablandilar ular. — Shuhrati roʻyi zaminga yoyilgan shohlarning birontasi ham bunday narsani na folbin, na munajjim, na afsungardan talab qilgan. 11 Shoh hazratlari bizdan imkonsiz bir narsani talab qilyaptilar. Buni shohga foniy bandalar dunyosidan yiroq yashaydigan xudolardan boshqa hech kim ochib berolmaydi.
12 Dargʻazab boʻlgan shoh: “Bobildagi barcha saroy maslahatchilari qatl qilinsin!” — deb farmon berdi. 13 Farmon eʼlon qilindi. Saroy maslahatchilari qatl qilinish arafasida edi. Doniyor va uning oʻrtoqlari ham qatl qilinishlari kerak edi.
Navuxadnazarning tushi Doniyorga oshkor boʻladi
14 Shoh soqchilarining boshligʻi Oriyox saroy maslahatchilarini qatl qilmoq uchun yoʻlga chiqqanda, Doniyor uning oldiga borib, ehtiyotkorlik bilan murojaat qilib: 15 “Ey Oriyox hazratlari, nima bois shoh bunday shoshilinch farmon chiqardilar?” — deb soʻradi. Shunda Oriyox boʻlib oʻtgan voqeani unga birma–bir soʻzlab berdi. 16 Doniyor shosha–pisha shoh huzuriga kirib, tushning taʼbirini topmoq uchun hazratlaridan muhlat soʻradi. 17 Soʻng uyga borib, boʻlib oʻtgan voqeani sheriklari Xanoniyo, Mishail va Ozariyolarga aytib berdi: 18 “Saroy maslahatchilari bilan birga halok boʻlmasligimiz uchun, Samoviy Xudoga iltijo qilinglar. U bizga rahm qilib, bu sirni ochib berishini soʻranglar.”
19 Oʻsha kecha Doniyorga bu sir vahiy orqali oshkor boʻldi va Doniyor Samoviy Xudoga hamdu sanolar aytdi:
20 “Xudoyimiz dono va qudratlidir,
Asrlar osha Uning nomi ulugʻlansin!
21 U zamon va davrlarni oʻzgartirar,
Shohlarni taxtdan tushirib taxtga oʻtqazar.
Donishmandlarga donolik,
Oqilu fozillarga bilim berar.
22 Pinhon saqlangan sirlarni ochar,
Zulmatda yashiringan narsalarni bilar,
Yorugʻlik Uning dargohida maskan topar.
23 Ey ota–bobolarimning Xudosi,
Senga shukurlar aytaman, madhlar kuylayman,
Zero, donoligu qudratni menga bergan Sensan,
Istagan narsamni menga ochgan Sensan,
Shoh tushini bizga oshkor qilgan Sensan.”
Doniyor shohga tush bilan uning taʼbirini aytadi
24 Doniyor saroy maslahatchilarini qatl qilish uchun shoh tomonidan tayinlangan Oriyoxning oldiga borib:
— Hazratim, saroy maslahatchilarining jonlariga zinhor qasd qilmang, — dedi. — Meni darhol shoh huzuriga olib kiring, men shoh hazratlari koʻrgan tushni taʼbirlab beraman.
25 Oriyox zudlik bilan Doniyorni shoh huzuriga olib kirib:
— Ey olampanoh, kaminangiz Yahudo asirlari orasidan tushingizni taʼbirlab beradigan bir odamni topib keldi, — dedi.
26 Shoh Doniyorga yuzlanib (Doniyorning boshqa ismi Beltashazar edi ):
— Sen menga koʻrgan tushimni hamda uning taʼbirini aytib bera olasanmi? — dedi.
27 Doniyor shohga shunday javob berdi: “Ey hazrati oliylari, na saroy maslahatchisi, na munajjim, na folbin, na rammol buning uddasidan chiqa oladi. 28 Lekin samoda shu kabi, sirlarni oshkor qila oladigan bir Xudo bordir. U sizga, ey shoh hazratlari, oxiratda boʻladigan narsalarni ayon qilmoqchi. Siz tushingizda koʻrgan vahiy quyidagicha edi:
29 Ey olampanoh, siz uxlab, kelajak haqida bir tush koʻrdingiz. Bu tush orqali sirlarni oshkor qiluvchi Xudo sizga kelajakda roʻy beradigan narsalarni ayon qildi. 30 Bu sirning menga ochilganligi esa donoligim boshqalarnikidan ziyoda boʻlgani uchun emas, balki shohanshohim koʻrgan tushining taʼbirini bilib, uning maʼnosini tushunishlari uchundir.
31 Ey shoh hazratlari, tushingizda siz bahaybat bir haykal koʻrdingiz. Oldingizda turgan oʻsha ulkan haykalning koʻrinishi nihoyatda yarqiroq va qoʻrqinchli edi. 32 Haykalning boshi toza oltindan, koʻkrak va qoʻllari kumushdan, beli va sonlari bronzadan, 33 boldirlari temirdan, oyoqlarining bir qismi loydan, bir qismi temirdan edi. 34 Unga qarab turganingizda, togʻdan oʻz–oʻzidan uzilgan bir tosh dumalab kelib, haykalning loy va temirdan boʻlgan oyoqlariga urildi–da, ularni parcha–parcha qildi. 35 Temir, loy, bronza, kumush va oltin parchalanib, yozgi xirmonlardagi toʻponday boʻldi. Shamol ularni uchirib ketib, hech bir asar qoldirmadi. Haykalga urilgan tosh esa katta togʻ boʻlib, butun yer yuzini qopladi.
36 Bu siz koʻrgan tush edi. Endi esa shoh hazratlari tushining taʼbirini eshitsinlar. 37 Ey shoh hazratlari, siz kabi buyuk hukmdorni dunyo hali koʻrmagan. Samoviy Xudo sizga saltanat, kuch–qudrat va shon–shuhrat ato qilgandir. 38 U sizga yerda yashovchi barcha insonlarni, hatto dashtdagi yovvoyi hayvonlaru osmonda uchuvchi qushlarni tobe qilgan, ular ustidan hukmronligingizni mustahkam oʻrnatgan. Tilla bosh — sizsiz. 39 Ammo sizdan keyin jahon sahnasiga boshqa buyuk bir shohlik chiqadi. Bu shohlik siznikidan zaifroq boʻladi. Soʻng haykalning bronza beli va sonlari bilan ifodalangan uchinchi shohlik hukmronlik qiladi. 40 Undan keyin temirday qattiq toʻrtinchi shohlik boʻladi. Temir hamma narsani sindirib yoʻq qilganiday, oʻsha shohlik ham undan oldingi shohliklarni buzib, yoʻq qiladi. 41 Siz haykalning oyoqlari va oyoq barmoqlarining bir qismi loydan, bir qismi temirdan ekanligini koʻrdingiz, bu boʻlingan shohlik boʻladi. Loy bilan temir birga qorilgani uchun bu shohlikda bir oz temirning kuchi boʻladi. 42 Shohlik ayrim jihatdan kuchli, ayrim jihatdan zaif boʻladi. 43 Temir bilan loyning qorishmasi yana shundan dalolat beradiki, oʻsha zamon hukmdorlari quda–andachilik yoʻli bilan shohliklarini mustahkam qilmoqchi boʻladilar, ammo temir loy bilan qovushmagani kabi, ular ham bir–biri bilan qovusha olmaydilar. 44 Oʻsha shohlarning davrida Samoviy Xudo bitmas–tuganmas bir shohlik oʻrnatadi. Hech kim uni yenga olmaydi. Bu shohlik boshqa barcha shohliklarni yer bilan yakson qilib, oʻzi abadiy turadi. 45 Togʻdan oʻz–oʻzidan dumalab tushib, temir, bronza, loy, kumush va oltinni parchalab tashlagan tosh oʻsha shohlikning ifodasidir. Buyuk Xudo sizga, ey shoh hazratlari, kelajakda sodir boʻladigan narsalarni ayon qildi. Siz koʻrgan tushingiz haqiqatan ham karomatli, taʼbiri esa roʻyirostdir .”
Shoh Navuxadnazar Doniyorni taqdirlaydi
46 Shoh Navuxadnazar muk tushib Doniyorga sajda qildi. Soʻng odamlariga Doniyor oldida nazrlar keltirib, xushboʻy tutatqilar tutatishni buyurdi. 47 Shoh Doniyorga dedi:
— Chindan ham sening Xudoying sirlarni oshkor qiluvchi eng buyuk Xudodir, U shohlarning haqiqiy Egasidir, chunki bu sirni menga faqat sen oshkor qila olding!
48 Shoh Doniyorni yuqori mansabga koʻtarib, koʻpdan–koʻp inʼomlar taqdim qildi, uni Bobil viloyatining hokimi va saroy maslahatchilarining boshligʻi qilib tayinladi. 49 Doniyorning iltimosiga binoan shoh Bobil viloyatining boshqaruvini Shadrax, Meshax va Abednaxuga topshirdi. Doniyorning oʻzi esa shoh saroyida xizmat qilib qoldi.
2–BOB
Navuxadnazarning tushi
1 Navuxadnazar oʻz hukmronligining ikkinchi yilida bir tush koʻrdi. Bu tush uni shu qadar bezovta qilib yubordiki, koʻziga boshqa uyqu kelmadi. 2 Shoh tushining taʼbirini bilish uchun qoʻli ostidagi barcha folbin, munajjim, sehrgar va afsungarlarni chaqirtirdi. Ular shoh huzurida hozir boʻlganlarida, 3 shoh ularga shunday dedi:
— Men gʻalati bir tush koʻrdim. Yuragimga gʻulgʻula solgan bu tushning taʼbirini bilmoqchiman.
4 Ular shohga oramiy tilida dedilar :
— Shoh hazratlarining umri boqiy boʻlsin! Shoh hazratlari avval tushlarini aytsinlar, bu qullaringiz uni taʼbirlashga tayyordirlar.
5 — Bilib qoʻyinglar, — dedi ularga shoh. — Agar menga tush va uning taʼbirini aytib bermasangiz, men tanalaringizni boʻlak–boʻlak qildirib, sizlarni jazolayman, uylaringizni esa vayron qilib, bir uyum toshga aylantiraman. 6 Bordi–yu, tushimni aytib, uni taʼbirlab bersangiz, sizlarga inʼomu mukofotlar berib, izzat–ikrom koʻrsataman. Qani, endi menga koʻrgan tushimni va uning taʼbirini aytib beringlar!
7 Ular shohga ikkinchi marta dedilar:
— Shoh hazratlari avval tushlarini aytsinlar, kaminalaringiz uni taʼbirlashga tayyordirlar.
8 — Sizlar qarorim qatʼiy ekanini koʻrib, vaqtni choʻzmoqchisizlar, — dedi shoh. — Buni aniq bilib turibman. 9 Agar tushimni aytib bermasangizlar, hammangizga jazo bitta! Sizlar meni laqillatib, vaziyat oʻzgarguncha vaqtni choʻzishga kelishib olgansizlar. Tushni menga aytib beringlar, shunda uni taʼbirlay olishingizni ham bilaman.
10 — Yer yuzida shohning bu talabini qondiradigan bironta jon bormikan?! — deya ajablandilar ular. — Shuhrati roʻyi zaminga yoyilgan shohlarning birontasi ham bunday narsani na folbin, na munajjim, na afsungardan talab qilgan. 11 Shoh hazratlari bizdan imkonsiz bir narsani talab qilyaptilar. Buni shohga foniy bandalar dunyosidan yiroq yashaydigan xudolardan boshqa hech kim ochib berolmaydi.
12 Dargʻazab boʻlgan shoh: “Bobildagi barcha saroy maslahatchilari qatl qilinsin!” — deb farmon berdi. 13 Farmon eʼlon qilindi. Saroy maslahatchilari qatl qilinish arafasida edi. Doniyor va uning oʻrtoqlari ham qatl qilinishlari kerak edi.
Navuxadnazarning tushi Doniyorga oshkor boʻladi
14 Shoh soqchilarining boshligʻi Oriyox saroy maslahatchilarini qatl qilmoq uchun yoʻlga chiqqanda, Doniyor uning oldiga borib, ehtiyotkorlik bilan murojaat qilib: 15 “Ey Oriyox hazratlari, nima bois shoh bunday shoshilinch farmon chiqardilar?” — deb soʻradi. Shunda Oriyox boʻlib oʻtgan voqeani unga birma–bir soʻzlab berdi. 16 Doniyor shosha–pisha shoh huzuriga kirib, tushning taʼbirini topmoq uchun hazratlaridan muhlat soʻradi. 17 Soʻng uyga borib, boʻlib oʻtgan voqeani sheriklari Xanoniyo, Mishail va Ozariyolarga aytib berdi: 18 “Saroy maslahatchilari bilan birga halok boʻlmasligimiz uchun, Samoviy Xudoga iltijo qilinglar. U bizga rahm qilib, bu sirni ochib berishini soʻranglar.”
19 Oʻsha kecha Doniyorga bu sir vahiy orqali oshkor boʻldi va Doniyor Samoviy Xudoga hamdu sanolar aytdi:
20 “Xudoyimiz dono va qudratlidir,
Asrlar osha Uning nomi ulugʻlansin!
21 U zamon va davrlarni oʻzgartirar,
Shohlarni taxtdan tushirib taxtga oʻtqazar.
Donishmandlarga donolik,
Oqilu fozillarga bilim berar.
22 Pinhon saqlangan sirlarni ochar,
Zulmatda yashiringan narsalarni bilar,
Yorugʻlik Uning dargohida maskan topar.
23 Ey ota–bobolarimning Xudosi,
Senga shukurlar aytaman, madhlar kuylayman,
Zero, donoligu qudratni menga bergan Sensan,
Istagan narsamni menga ochgan Sensan,
Shoh tushini bizga oshkor qilgan Sensan.”
Doniyor shohga tush bilan uning taʼbirini aytadi
24 Doniyor saroy maslahatchilarini qatl qilish uchun shoh tomonidan tayinlangan Oriyoxning oldiga borib:
— Hazratim, saroy maslahatchilarining jonlariga zinhor qasd qilmang, — dedi. — Meni darhol shoh huzuriga olib kiring, men shoh hazratlari koʻrgan tushni taʼbirlab beraman.
25 Oriyox zudlik bilan Doniyorni shoh huzuriga olib kirib:
— Ey olampanoh, kaminangiz Yahudo asirlari orasidan tushingizni taʼbirlab beradigan bir odamni topib keldi, — dedi.
26 Shoh Doniyorga yuzlanib (Doniyorning boshqa ismi Beltashazar edi ):
— Sen menga koʻrgan tushimni hamda uning taʼbirini aytib bera olasanmi? — dedi.
27 Doniyor shohga shunday javob berdi: “Ey hazrati oliylari, na saroy maslahatchisi, na munajjim, na folbin, na rammol buning uddasidan chiqa oladi. 28 Lekin samoda shu kabi, sirlarni oshkor qila oladigan bir Xudo bordir. U sizga, ey shoh hazratlari, oxiratda boʻladigan narsalarni ayon qilmoqchi. Siz tushingizda koʻrgan vahiy quyidagicha edi:
29 Ey olampanoh, siz uxlab, kelajak haqida bir tush koʻrdingiz. Bu tush orqali sirlarni oshkor qiluvchi Xudo sizga kelajakda roʻy beradigan narsalarni ayon qildi. 30 Bu sirning menga ochilganligi esa donoligim boshqalarnikidan ziyoda boʻlgani uchun emas, balki shohanshohim koʻrgan tushining taʼbirini bilib, uning maʼnosini tushunishlari uchundir.
31 Ey shoh hazratlari, tushingizda siz bahaybat bir haykal koʻrdingiz. Oldingizda turgan oʻsha ulkan haykalning koʻrinishi nihoyatda yarqiroq va qoʻrqinchli edi. 32 Haykalning boshi toza oltindan, koʻkrak va qoʻllari kumushdan, beli va sonlari bronzadan, 33 boldirlari temirdan, oyoqlarining bir qismi loydan, bir qismi temirdan edi. 34 Unga qarab turganingizda, togʻdan oʻz–oʻzidan uzilgan bir tosh dumalab kelib, haykalning loy va temirdan boʻlgan oyoqlariga urildi–da, ularni parcha–parcha qildi. 35 Temir, loy, bronza, kumush va oltin parchalanib, yozgi xirmonlardagi toʻponday boʻldi. Shamol ularni uchirib ketib, hech bir asar qoldirmadi. Haykalga urilgan tosh esa katta togʻ boʻlib, butun yer yuzini qopladi.
36 Bu siz koʻrgan tush edi. Endi esa shoh hazratlari tushining taʼbirini eshitsinlar. 37 Ey shoh hazratlari, siz kabi buyuk hukmdorni dunyo hali koʻrmagan. Samoviy Xudo sizga saltanat, kuch–qudrat va shon–shuhrat ato qilgandir. 38 U sizga yerda yashovchi barcha insonlarni, hatto dashtdagi yovvoyi hayvonlaru osmonda uchuvchi qushlarni tobe qilgan, ular ustidan hukmronligingizni mustahkam oʻrnatgan. Tilla bosh — sizsiz. 39 Ammo sizdan keyin jahon sahnasiga boshqa buyuk bir shohlik chiqadi. Bu shohlik siznikidan zaifroq boʻladi. Soʻng haykalning bronza beli va sonlari bilan ifodalangan uchinchi shohlik hukmronlik qiladi. 40 Undan keyin temirday qattiq toʻrtinchi shohlik boʻladi. Temir hamma narsani sindirib yoʻq qilganiday, oʻsha shohlik ham undan oldingi shohliklarni buzib, yoʻq qiladi. 41 Siz haykalning oyoqlari va oyoq barmoqlarining bir qismi loydan, bir qismi temirdan ekanligini koʻrdingiz, bu boʻlingan shohlik boʻladi. Loy bilan temir birga qorilgani uchun bu shohlikda bir oz temirning kuchi boʻladi. 42 Shohlik ayrim jihatdan kuchli, ayrim jihatdan zaif boʻladi. 43 Temir bilan loyning qorishmasi yana shundan dalolat beradiki, oʻsha zamon hukmdorlari quda–andachilik yoʻli bilan shohliklarini mustahkam qilmoqchi boʻladilar, ammo temir loy bilan qovushmagani kabi, ular ham bir–biri bilan qovusha olmaydilar. 44 Oʻsha shohlarning davrida Samoviy Xudo bitmas–tuganmas bir shohlik oʻrnatadi. Hech kim uni yenga olmaydi. Bu shohlik boshqa barcha shohliklarni yer bilan yakson qilib, oʻzi abadiy turadi. 45 Togʻdan oʻz–oʻzidan dumalab tushib, temir, bronza, loy, kumush va oltinni parchalab tashlagan tosh oʻsha shohlikning ifodasidir. Buyuk Xudo sizga, ey shoh hazratlari, kelajakda sodir boʻladigan narsalarni ayon qildi. Siz koʻrgan tushingiz haqiqatan ham karomatli, taʼbiri esa roʻyirostdir .”
Shoh Navuxadnazar Doniyorni taqdirlaydi
46 Shoh Navuxadnazar muk tushib Doniyorga sajda qildi. Soʻng odamlariga Doniyor oldida nazrlar keltirib, xushboʻy tutatqilar tutatishni buyurdi. 47 Shoh Doniyorga dedi:
— Chindan ham sening Xudoying sirlarni oshkor qiluvchi eng buyuk Xudodir, U shohlarning haqiqiy Egasidir, chunki bu sirni menga faqat sen oshkor qila olding!
48 Shoh Doniyorni yuqori mansabga koʻtarib, koʻpdan–koʻp inʼomlar taqdim qildi, uni Bobil viloyatining hokimi va saroy maslahatchilarining boshligʻi qilib tayinladi. 49 Doniyorning iltimosiga binoan shoh Bobil viloyatining boshqaruvini Shadrax, Meshax va Abednaxuga topshirdi. Doniyorning oʻzi esa shoh saroyida xizmat qilib qoldi.
