26–BOB
1 Aqlsizga izzat–hurmat koʻrsatish
yozda yoqqan qor, yigʻim–terim paytidagi yomgʻir kabidir.
2 Qushlar bekorga osmonga koʻtarilmaganday,
sababsiz laʼnat ham odamga tegmaydi.
3 Otga — qamchi, eshakka — suvluq,
aqlsizning orqasiga esa — tayoq.
4 Nodonning nodon savollariga javob berma,
boʻlmasa sen ham unga oʻxshab qolasan.
5 Nodonning gaplari bemaʼniligini oshkor qil,
tagʻin oʻzicha dono boʻlib ketmasin.
6 Aqlsiz orqali xabar yuborgan odam
oyogʻini kesib tashlaganday azob chekadi.
7 Ahmoqning ogʻzidagi matal choʻloq oyoqdaydir.
8 Aqlsizga izzat–hurmat koʻrsatish
palaxmonga tosh bogʻlab qoʻyish kabidir.
9 Nodonning tilidagi matal
mastning qoʻlidagi tikandaydir.
10 Ahmoqni va yoʻldan oʻtgan har bir mastni yollagan odam
duch kelganni otadigan kamonkashga oʻxshaydi.
11 Oʻz qusugʻiga qaytib keladigan it kabi,
nodon ham oʻz aqlsizligini takrorlaydi.
12 Oʻzini dono deb oʻylaganni koʻrganmisan?
Undan koʻra, aqlsizdan umid koʻproq.
13 Dangasa: “Koʻchada sher bor,
u ochiq maydonda yuribdi”, — deydi.
14 Eshik oʻz oʻqida aylanadi,
tanbal esa oʻz toʻshagida.
15 Dangasa qoʻlini kosaga choʻzadi–yu,
ogʻziga olib kelishga erinadi.
16 Tanbal oʻz nazarida
farosat bilan gapiradigan yetti kishidan ham donoroq.
17 Boshqalarning janjaliga aralashgan
daydi itning qulogʻidan choʻzgandaydir.
18 Telba oʻt, nayza va oʻlim yogʻdiradi.
19 Birovni aldab: “Faqat hazillashgan edim” degan ham shundaydir.
20 Oʻtin boʻlmasa, oʻt oʻchib qoladi,
chaqimchi boʻlmasa, janjal toʻxtaydi.
21 Koʻmir — choʻgʻ uchun, oʻtin — olov uchun,
urishqoq esa janjal chiqarish uchundir.
22 Gʻiybatchining soʻzi shirin ovqat kabidir,
odamning butun aʼzoyi badaniga singib ketadi.
23 Shirin soʻzli niyati yomon odam
kumush suvi yuritilgan sopol idish kabidir.
24 Dushman tilida boshqacha soʻzlaydi,
dilida esa aldashni niyat qiladi.
25 U yumshoq soʻzlaganda ishonma,
chunki yuragi qabihlikka toʻla.
26 Nafrat yolgʻon bilan yashirilgan boʻlsa ham,
yomonligi el–yurtga oshkor boʻladi.
27 Birovga chuqur qaziganning oʻzi unga tushadi,
tosh dumalatganga esa oʻsha tosh qaytadi.
28 Yolgʻonchi til oʻzi yaralagan odamni yomon koʻradi,
xushomadgoʻy halokat keltiradi.
26–БОБ
1 Ақлсизга иззат–ҳурмат кўрсатиш
ёзда ёққан қор, йиғим–терим пайтидаги ёмғир кабидир.
2 Қушлар бекорга осмонга кўтарилмагандай,
сабабсиз лаънат ҳам одамга тегмайди.
3 Отга — қамчи, эшакка — сувлуқ,
ақлсизнинг орқасига эса — таёқ.
4 Нодоннинг нодон саволларига жавоб берма,
бўлмаса сен ҳам унга ўхшаб қоласан.
5 Нодоннинг гаплари бемаънилигини ошкор қил,
тағин ўзича доно бўлиб кетмасин.
6 Ақлсиз орқали хабар юборган одам
оёғини кесиб ташлагандай азоб чекади.
7 Аҳмоқнинг оғзидаги матал чўлоқ оёқдайдир.
8 Ақлсизга иззат–ҳурмат кўрсатиш
палахмонга тош боғлаб қўйиш кабидир.
9 Нодоннинг тилидаги матал
мастнинг қўлидаги тикандайдир.
10 Аҳмоқни ва йўлдан ўтган ҳар бир мастни ёллаган одам
дуч келганни отадиган камонкашга ўхшайди.
11 Ўз қусуғига қайтиб келадиган ит каби,
нодон ҳам ўз ақлсизлигини такрорлайди.
12 Ўзини доно деб ўйлаганни кўрганмисан?
Ундан кўра, ақлсиздан умид кўпроқ.
13 Дангаса: “Кўчада шер бор,
у очиқ майдонда юрибди”, — дейди.
14 Эшик ўз ўқида айланади,
танбал эса ўз тўшагида.
15 Дангаса қўлини косага чўзади–ю,
оғзига олиб келишга эринади.
16 Танбал ўз назарида
фаросат билан гапирадиган етти кишидан ҳам донороқ.
17 Бошқаларнинг жанжалига аралашган
дайди итнинг қулоғидан чўзгандайдир.
18 Телба ўт, найза ва ўлим ёғдиради.
19 Бировни алдаб: “Фақат ҳазиллашган эдим” деган ҳам шундайдир.
20 Ўтин бўлмаса, ўт ўчиб қолади,
чақимчи бўлмаса, жанжал тўхтайди.
21 Кўмир — чўғ учун, ўтин — олов учун,
уришқоқ эса жанжал чиқариш учундир.
22 Ғийбатчининг сўзи ширин овқат кабидир,
одамнинг бутун аъзойи баданига сингиб кетади.
23 Ширин сўзли нияти ёмон одам
кумуш суви юритилган сопол идиш кабидир.
24 Душман тилида бошқача сўзлайди,
дилида эса алдашни ният қилади.
25 У юмшоқ сўзлаганда ишонма,
чунки юраги қабиҳликка тўла.
26 Нафрат ёлғон билан яширилган бўлса ҳам,
ёмонлиги эл–юртга ошкор бўлади.
27 Бировга чуқур қазиганнинг ўзи унга тушади,
тош думалатганга эса ўша тош қайтади.
28 Ёлғончи тил ўзи яралаган одамни ёмон кўради,
хушомадгўй ҳалокат келтиради.
