11–BOB
1 Midiyalik Doro hukmronligining birinchi yilida men Mikoyilga yordam berib, uni muhofaza qilib turgan edim.”
Farishta Doniyorga bergan bashorat
Misr va Suriya shohliklari
2 Farishta gapida davom etib, Doniyorga shunday dedi:
“Endi esa men senga haqiqatni aytaman. Fors shohligida yana uchta shoh hukmronlik qiladi. Toʻrtinchi shoh boshqalarga qaraganda ancha badavlat boʻladi. U boyligi orqali kuch orttirib, hammani Yunon shohligiga qarshi qoʻzgʻatadi.
3 Keyin taxtga jangovar bir shoh oʻtiradi, u beqiyos bir saltanatni boshqarib, xohlagan ishini qiladi. 4 Ammo qudratining choʻqqisida saltanati parchalanib, toʻrt qismga boʻlinib ketadi. Shoh sulolasiga mansub boʻlmagan yetti yot begonalar taxtga oʻtiradi, biroq saltanatning ilgarigi kuch–qudrati ularda boʻlmaydi.
5 Shu orada Misr shohi kuchayib ketadi, ammo shohning zobitlaridan biri zoʻrayib, shoh saltanatidan ulkanroq bir saltanatga hukmronlik qiladi. 6 Bir necha yil oʻtgach, Misr shohi Suriya shohi bilan ittifoq tuzib, unga qizini uzatadi. Shu orqali u Suriya shohi bilan aloqasini mustahkamlamoqchi boʻladi, biroq ittifoq uzoq davom etmaydi. Qiz, kuyov, qizning otasi va ularning xizmatkorlari xoinlikning qurbonlari boʻlishadi.
7 Koʻp oʻtmay Misr taxtiga qizning qarindoshlaridan biri oʻtiradi. U Suriya shohining qoʻshinlariga hujum qilib, istehkomlarini zabt etadi. Qoʻshinlarni tor–mor qilib, gʻalaba qozonadi. 8 Suriya xudolarining haykallarini, oltin va kumushdan qilingan qimmatbaho idishlarni oʻlja qilib, Misrga olib ketadi. Soʻng bir necha yil davomida Suriya shohining tinchligini buzmaydi. 9 Shundan keyin Suriya shohi Misrga bostirib boradi, ammo yengilib, oʻz yurtiga qaytib ketadi.
10 Suriya shohining oʻgʻillari jangga otlanib, Misrga katta bir qoʻshin tortib borishadi. Qoʻshinlar sel kabi oqib, yovning qalʼasiga hujum qilishadi. 11 Gʻazablangan Misr shohi Suriya shohi bilan jang qilib, katta yov qoʻshinini tor–mor qiladi. 12 Gʻalabaga erishgan Misr shohi oʻta magʻrurlanib ketadi, ammo omad unga boshqa kulib boqmaydi, 13 chunki bir necha yildan keyin Suriya shohi yana Misrga qoʻshin tortib keladi. Bu safar Suriya qoʻshinlari oldingidan ham ziyodroq, tish–tirnogʻigacha qurollangan boʻladi.
14 Shunda koʻp odamlar Misr shohiga qarshi bosh koʻtaradilar. Vahiy amalga oshsin deb, xalqing orasidagi ayrim zoʻravonlar ham qoʻzgʻaladi, ammo muvaffaqiyatga erisha olmaydilar. 15 Suriya shohi mustahkam bir shaharni qamal qilib, qoʻlga kiritadi. Suriyaning siquvi ostida Misr qoʻshinlari chekinadilar, hatto Misrning saralangan lashkari ham yov qoʻshinining shiddatli hujumini qaytara olmaydi. 16 Suriya shohi xohlagan ishini qiladi, biror kishi unga qarshilik qilishga jurʼat etmaydi. U goʻzal Isroil yurtini qoʻlga kiritib, uni vayron qilish imkoniyatiga ega boʻladi.
17 Dastavval Suriya shohi oʻz saltanatidagi bor qoʻshinni toʻplab, Misrni zabt etmoqchi boʻladi. Keyin Misrni ichidan yemirmoqchi boʻlib, Misr shohi bilan sulh tuzadi va unga qiz uzatadi. Ammo Suriya shohining bu rejalari puchga chiqib, muvaffaqiyat keltirmaydi. 18 Bundan soʻng Suriya shohi dengiz qirgʻogʻidagi shaharlarga hujum qilib, koʻplarini qoʻlga kiritadi. Ammo oʻzga yurtlik bir sarkarda bu surbet shohning popugini pasaytirib, qilmishlariga yarasha jazosini beradi. 19 Shunda Suriya shohi chekinib, oʻz yurtidagi qalʼalariga qaytib ketadi, ammo yoʻlda halokatga uchrab nobud boʻladi.
20 Uning oʻrniga Suriya taxtiga boshqa bir shoh oʻtiradi. Xazinasini boyitmoqchi boʻlgan bu shoh zobitini yuborib, odamlarga katta soliqlar soladi. Ammo qisqa vaqt ichida halok boʻladi. Bu noxush voqea na jangda, na birovning qasdi natijasida sodir boʻladi.
Razil Suriya shohi
21 Taxtga oʻtirgan keyingi shoh esa yaramas bir odam boʻladi. Shoh sulolasiga mansub boʻlmagan bu kishi kutilmaganda hiyla orqali Suriya taxtiga chiqib oladi. 22 Unga qarshilik koʻrsatgan barcha qoʻshinlarni oradan supurib tashlab, yoʻq qiladi. Hatto oliy ruhoniyni ham shu koʻyga soladi. 23 U boshqa xalqlar bilan bitim tuzgach, makkorona ish tutadi. Unga ergashuvchilarning soni kam boʻlishiga qaramay, qudrati tobora oshib boraveradi. 24 U toʻsatdan badavlat viloyatlarga bostirib borib, ota–bobolari qilmagan ishlarga qoʻl uradi. Qoʻlga kiritgan oʻljayu mol–mulkni oʻziga ergashganlarga ulashib beradi. Qalʼalarni qoʻlga olish rejalarini tuzadi, ammo bunday hol uzoq davom etmaydi.
25 U kuch–qudratini yigʻib, Misr shohiga qarshi katta bir lashkar tortib boradi. Misr shohi esa Suriya lashkaridan bisyorroq va kuchliroq qoʻshin bilan yov hujumini qaytarmoqchi boʻladi. Biroq hiylagarlarning domiga tushib, inqirozga yuz tutadi. 26 Misr shohining oʻz hamtovoqlari uning tomiriga bolta uradilar. Tor–mor boʻlgan Misr qoʻshinlari jangda halok boʻladilar. 27 Oʻsha ikkala shoh bir dasturxonda oʻtirib ovqatlanishadi, ammo dilidagi gʻarazni xushomad bilan yashirib, bir–biriga yolgʻon gapirishadi. Biroq Xudo belgilab qoʻygan vaqt–soati yetib kelmagani uchun, birontasi ham muvaffaqiyatga erishmaydi. 28 Suriya shohi bir talay boylik bilan ona yurtiga qaytib ketadi. Yoʻlda esa muqaddas ahd ahliga va ularning eʼtiqodiga qarshi chiqib, ularga koʻp ozor yetkazadi.
29 Belgilangan vaqtda Suriya shohi yana Misrga yurish qiladi, ammo bu safar vaziyat boshqacha tus oladi. 30 Gʻarb sohillaridan kelgan jang kemalari Suriya shohiga qarshilik koʻrsatishadi, yuragi dov bermagan Suriya shohi chekinadi. Biroq muqaddas ahd ahliga va ularning eʼtiqodiga gʻazabini sochib, alamidan chiqadi, muqaddas ahddan toyganlarni esa mukofotlaydi. 31 Uning lashkari Xudo xalqining qalʼasi boʻlmish Maʼbadga bostirib kirib, tabarruk joyni harom qiladi. Ular kundalik qurbonliklarni toʻxtatib, koʻp harom–xarish ishlarga sabab boʻladigan makruh narsani oʻrnatishadi. 32 Shoh shirin soʻzlar bilan ahddan toyganlarning koʻnglini ovlab, ularni oʻz tomoniga ogʻdirib oladi. Xudoga sodiq qolganlar esa bor kuchlari bilan unga qarshilik koʻrsatadilar. 33 Xalq orasidagi dono yoʻlboshchilar odamlarga oqilona pand–nasihatlar berishadi. Ammo koʻp oʻtmay ularning ayrimlari qilichdan oʻtkaziladi, ayrimlari tiriklayin olovda kuydiriladi, ayrimlari zindonga tashlanadi, ularning mol–mulki tortib olinadi. 34 Quvgʻin paytida ularga ozgina yordam tegadi. Biroq saflariga baʼzi bir riyokor odamlar kirib olishadi. 35 Quvgʻin paytida ayrim dono kishilar azob chekadilar. Biroq bu azoblar orqali Xudo ularni oxirzamon vaqtiga tayyorlab, tozalab poklaydi, chunki belgilangan vaqt hali ham kelmagan boʻladi.
36 Suriya shohi xohlaganini qiladi. Oʻzini yuksaltirib, xudolardan ustun qoʻyadi. Eng buyuk Xudoga qarshi gapirib, kufr ketadi. Xudo belgilab qoʻygan gʻazab davri tugaguniga qadar muvaffaqiyat qozonadi. Biroq Xudo Oʻz rejasini albatta amalga oshiradi. 37 Suriya shohi ota–bobolari sigʻingan xudolarni hamda ayollar yaxshi koʻradigan xudoni pisand qilmaydi. Oʻzini yuksaltirib, bironta xudoni nazariga ilmaydi. 38 Bularning oʻrniga u qalʼalarni himoya qiluvchi xudoni ulugʻlaydi. Ota–bobolari topinmagan bu xudoga u oltin, kumush, javohir va qimmatbaho sovgʻalarni nazr qiladi. 39 Oʻzga yurt xudosining homiyligi bilan qalʼalarini himoya qiladi. Uni haqiqiy hukmdor deb bilganlarga izzat–ehtirom bildirib, yuqori mansablarga koʻtaradi. Bunday odamlarga yerlarni mukofot sifatida boʻlib beradi.
40 Oxirzamon vaqtida Misr shohi Suriya shohiga hujum qiladi. Ammo Suriya shohi jang aravalari, chavandozlari va talay kemalari bilan unga qarshilik koʻrsatib, toshqin suvlar kabi koʻp shohliklarni bosib oladi. 41 U goʻzal Isroil oʻlkasini ham zabt etib, minglab xalqlarning boshiga yetadi. Ammo Edom hamda Moʻab xalqlari va Ommon xalqining asosiy qismi Suriya shohining changalidan qochib qutuladi. 42 Koʻplab shohliklar, shular qatori, Misr ham Suriya istilosi ostida qoladi. 43 Suriya shohi Misrning oltinu kumush xazinalariga va barcha boyliklariga egalik qiladi. Liviyaliklar bilan Habashistonliklar ham unga qaram boʻladilar. 44 Biroq sharq va shimoldan kelgan noxush xabarlar Suriya shohini vahimaga soladi. Bu xabarlardan dargʻazab boʻlgan shoh yoʻlga otlanib, koʻp odamlarni qirib tashlaydi. 45 Soʻng dengiz va goʻzal muqaddas togʻ orasidagi yerlarga borib, u yerda shohona chodirlarini tikadi. Ammo oʻsha joyda jon beradi, unga yordam beradigan hech kim boʻlmaydi.”
11–БОБ
1 Мидиялик Доро ҳукмронлигининг биринчи йилида мен Микойилга ёрдам бериб, уни муҳофаза қилиб турган эдим.”
Фаришта Дониёрга берган башорат
Миср ва Сурия шоҳликлари
2 Фаришта гапида давом этиб, Дониёрга шундай деди:
“Энди эса мен сенга ҳақиқатни айтаман. Форс шоҳлигида яна учта шоҳ ҳукмронлик қилади. Тўртинчи шоҳ бошқаларга қараганда анча бадавлат бўлади. У бойлиги орқали куч орттириб, ҳаммани Юнон шоҳлигига қарши қўзғатади.
3 Кейин тахтга жанговар бир шоҳ ўтиради, у беқиёс бир салтанатни бошқариб, хоҳлаган ишини қилади. 4 Аммо қудратининг чўққисида салтанати парчаланиб, тўрт қисмга бўлиниб кетади. Шоҳ сулоласига мансуб бўлмаган етти ёт бегоналар тахтга ўтиради, бироқ салтанатнинг илгариги куч–қудрати уларда бўлмайди.
5 Шу орада Миср шоҳи кучайиб кетади, аммо шоҳнинг зобитларидан бири зўрайиб, шоҳ салтанатидан улканроқ бир салтанатга ҳукмронлик қилади. 6 Бир неча йил ўтгач, Миср шоҳи Сурия шоҳи билан иттифоқ тузиб, унга қизини узатади. Шу орқали у Сурия шоҳи билан алоқасини мустаҳкамламоқчи бўлади, бироқ иттифоқ узоқ давом этмайди. Қиз, куёв, қизнинг отаси ва уларнинг хизматкорлари хоинликнинг қурбонлари бўлишади.
7 Кўп ўтмай Миср тахтига қизнинг қариндошларидан бири ўтиради. У Сурия шоҳининг қўшинларига ҳужум қилиб, истеҳкомларини забт этади. Қўшинларни тор–мор қилиб, ғалаба қозонади. 8 Сурия худоларининг ҳайкалларини, олтин ва кумушдан қилинган қимматбаҳо идишларни ўлжа қилиб, Мисрга олиб кетади. Сўнг бир неча йил давомида Сурия шоҳининг тинчлигини бузмайди. 9 Шундан кейин Сурия шоҳи Мисрга бостириб боради, аммо енгилиб, ўз юртига қайтиб кетади.
10 Сурия шоҳининг ўғиллари жангга отланиб, Мисрга катта бир қўшин тортиб боришади. Қўшинлар сел каби оқиб, ёвнинг қалъасига ҳужум қилишади. 11 Ғазабланган Миср шоҳи Сурия шоҳи билан жанг қилиб, катта ёв қўшинини тор–мор қилади. 12 Ғалабага эришган Миср шоҳи ўта мағрурланиб кетади, аммо омад унга бошқа кулиб боқмайди, 13 чунки бир неча йилдан кейин Сурия шоҳи яна Мисрга қўшин тортиб келади. Бу сафар Сурия қўшинлари олдингидан ҳам зиёдроқ, тиш–тирноғигача қуролланган бўлади.
14 Шунда кўп одамлар Миср шоҳига қарши бош кўтарадилар. Ваҳий амалга ошсин деб, халқинг орасидаги айрим зўравонлар ҳам қўзғалади, аммо муваффақиятга эриша олмайдилар. 15 Сурия шоҳи мустаҳкам бир шаҳарни қамал қилиб, қўлга киритади. Суриянинг сиқуви остида Миср қўшинлари чекинадилар, ҳатто Мисрнинг сараланган лашкари ҳам ёв қўшинининг шиддатли ҳужумини қайтара олмайди. 16 Сурия шоҳи хоҳлаган ишини қилади, бирор киши унга қаршилик қилишга журъат этмайди. У гўзал Исроил юртини қўлга киритиб, уни вайрон қилиш имкониятига эга бўлади.
17 Даставвал Сурия шоҳи ўз салтанатидаги бор қўшинни тўплаб, Мисрни забт этмоқчи бўлади. Кейин Мисрни ичидан емирмоқчи бўлиб, Миср шоҳи билан сулҳ тузади ва унга қиз узатади. Аммо Сурия шоҳининг бу режалари пучга чиқиб, муваффақият келтирмайди. 18 Бундан сўнг Сурия шоҳи денгиз қирғоғидаги шаҳарларга ҳужум қилиб, кўпларини қўлга киритади. Аммо ўзга юртлик бир саркарда бу сурбет шоҳнинг попугини пасайтириб, қилмишларига яраша жазосини беради. 19 Шунда Сурия шоҳи чекиниб, ўз юртидаги қалъаларига қайтиб кетади, аммо йўлда ҳалокатга учраб нобуд бўлади.
20 Унинг ўрнига Сурия тахтига бошқа бир шоҳ ўтиради. Хазинасини бойитмоқчи бўлган бу шоҳ зобитини юбориб, одамларга катта солиқлар солади. Аммо қисқа вақт ичида ҳалок бўлади. Бу нохуш воқеа на жангда, на бировнинг қасди натижасида содир бўлади.
Разил Сурия шоҳи
21 Тахтга ўтирган кейинги шоҳ эса ярамас бир одам бўлади. Шоҳ сулоласига мансуб бўлмаган бу киши кутилмаганда ҳийла орқали Сурия тахтига чиқиб олади. 22 Унга қаршилик кўрсатган барча қўшинларни орадан супуриб ташлаб, йўқ қилади. Ҳатто олий руҳонийни ҳам шу кўйга солади. 23 У бошқа халқлар билан битим тузгач, маккорона иш тутади. Унга эргашувчиларнинг сони кам бўлишига қарамай, қудрати тобора ошиб бораверади. 24 У тўсатдан бадавлат вилоятларга бостириб бориб, ота–боболари қилмаган ишларга қўл уради. Қўлга киритган ўлжаю мол–мулкни ўзига эргашганларга улашиб беради. Қалъаларни қўлга олиш режаларини тузади, аммо бундай ҳол узоқ давом этмайди.
25 У куч–қудратини йиғиб, Миср шоҳига қарши катта бир лашкар тортиб боради. Миср шоҳи эса Сурия лашкаридан бисёрроқ ва кучлироқ қўшин билан ёв ҳужумини қайтармоқчи бўлади. Бироқ ҳийлагарларнинг домига тушиб, инқирозга юз тутади. 26 Миср шоҳининг ўз ҳамтовоқлари унинг томирига болта урадилар. Тор–мор бўлган Миср қўшинлари жангда ҳалок бўладилар. 27 Ўша иккала шоҳ бир дастурхонда ўтириб овқатланишади, аммо дилидаги ғаразни хушомад билан яшириб, бир–бирига ёлғон гапиришади. Бироқ Худо белгилаб қўйган вақт–соати етиб келмагани учун, биронтаси ҳам муваффақиятга эришмайди. 28 Сурия шоҳи бир талай бойлик билан она юртига қайтиб кетади. Йўлда эса муқаддас аҳд аҳлига ва уларнинг эътиқодига қарши чиқиб, уларга кўп озор етказади.
29 Белгиланган вақтда Сурия шоҳи яна Мисрга юриш қилади, аммо бу сафар вазият бошқача тус олади. 30 Ғарб соҳилларидан келган жанг кемалари Сурия шоҳига қаршилик кўрсатишади, юраги дов бермаган Сурия шоҳи чекинади. Бироқ муқаддас аҳд аҳлига ва уларнинг эътиқодига ғазабини сочиб, аламидан чиқади, муқаддас аҳддан тойганларни эса мукофотлайди. 31 Унинг лашкари Худо халқининг қалъаси бўлмиш Маъбадга бостириб кириб, табаррук жойни ҳаром қилади. Улар кундалик қурбонликларни тўхтатиб, кўп ҳаром–хариш ишларга сабаб бўладиган макруҳ нарсани ўрнатишади. 32 Шоҳ ширин сўзлар билан аҳддан тойганларнинг кўнглини овлаб, уларни ўз томонига оғдириб олади. Худога содиқ қолганлар эса бор кучлари билан унга қаршилик кўрсатадилар. 33 Халқ орасидаги доно йўлбошчилар одамларга оқилона панд–насиҳатлар беришади. Аммо кўп ўтмай уларнинг айримлари қиличдан ўтказилади, айримлари тириклайин оловда куйдирилади, айримлари зиндонга ташланади, уларнинг мол–мулки тортиб олинади. 34 Қувғин пайтида уларга озгина ёрдам тегади. Бироқ сафларига баъзи бир риёкор одамлар кириб олишади. 35 Қувғин пайтида айрим доно кишилар азоб чекадилар. Бироқ бу азоблар орқали Худо уларни охирзамон вақтига тайёрлаб, тозалаб поклайди, чунки белгиланган вақт ҳали ҳам келмаган бўлади.
36 Сурия шоҳи хоҳлаганини қилади. Ўзини юксалтириб, худолардан устун қўяди. Энг буюк Худога қарши гапириб, куфр кетади. Худо белгилаб қўйган ғазаб даври тугагунига қадар муваффақият қозонади. Бироқ Худо Ўз режасини албатта амалга оширади. 37 Сурия шоҳи ота–боболари сиғинган худоларни ҳамда аёллар яхши кўрадиган худони писанд қилмайди. Ўзини юксалтириб, биронта худони назарига илмайди. 38 Буларнинг ўрнига у қалъаларни ҳимоя қилувчи худони улуғлайди. Ота–боболари топинмаган бу худога у олтин, кумуш, жавоҳир ва қимматбаҳо совғаларни назр қилади. 39 Ўзга юрт худосининг ҳомийлиги билан қалъаларини ҳимоя қилади. Уни ҳақиқий ҳукмдор деб билганларга иззат–эҳтиром билдириб, юқори мансабларга кўтаради. Бундай одамларга ерларни мукофот сифатида бўлиб беради.
40 Охирзамон вақтида Миср шоҳи Сурия шоҳига ҳужум қилади. Аммо Сурия шоҳи жанг аравалари, чавандозлари ва талай кемалари билан унга қаршилик кўрсатиб, тошқин сувлар каби кўп шоҳликларни босиб олади. 41 У гўзал Исроил ўлкасини ҳам забт этиб, минглаб халқларнинг бошига етади. Аммо Эдом ҳамда Мўаб халқлари ва Оммон халқининг асосий қисми Сурия шоҳининг чангалидан қочиб қутулади. 42 Кўплаб шоҳликлар, шулар қатори, Миср ҳам Сурия истилоси остида қолади. 43 Сурия шоҳи Мисрнинг олтину кумуш хазиналарига ва барча бойликларига эгалик қилади. Ливияликлар билан Ҳабашистонликлар ҳам унга қарам бўладилар. 44 Бироқ шарқ ва шимолдан келган нохуш хабарлар Сурия шоҳини ваҳимага солади. Бу хабарлардан дарғазаб бўлган шоҳ йўлга отланиб, кўп одамларни қириб ташлайди. 45 Сўнг денгиз ва гўзал муқаддас тоғ орасидаги ерларга бориб, у ерда шоҳона чодирларини тикади. Аммо ўша жойда жон беради, унга ёрдам берадиган ҳеч ким бўлмайди.”
