20–BOB
Oram shohi bilan urush
1 Oram shohi Banhadad butun lashkarini toʻpladi. Oʻttiz ikkita shoh oʻz otlari, jang aravalari bilan unga madad berdi. Banhadad Samariyani qamal qilib, bu shaharga urush boshladi. 2 Banhadad shaharga — Isroil shohi Axab huzuriga choparlar joʻnatib, ular orqali shu xabarni yetkazdi:
— Banhadad aytmoqda: 3 “Sening oltin–kumushlaring, eng sara xotinlaring, oʻgʻillaring meniki boʻladi.”
4 — Siz aytganday boʻla qolsin, shoh hazratlari, — deb javob yoʻlladi Isroil shohi, — oʻzim ham, mening hamma narsam ham siznikidir.
5 Banhadadning choparlari yana qaytib kelib, Axabga shu xabarni yetkazdilar:
— Banhadad aytmoqda: “Oltiningni, kumushingni, xotinlaringni va bolalaringni menga berasan, deb senga xabar bergan edim. 6 Ertaga shu paytda qullarimni joʻnataman: ular saroyingni, aʼyonlaringning boshpanasini birma–bir koʻrib chiqib, koʻzingni quvnatib turgan qimmatbaho hamma narsalaringni olib ketadilar.”
7 Isroil shohi yurt oqsoqollarini chaqirib, ularga aytdi:
— Oʻylab bir qaranglar, u odam qanday yomonlikni oʻylab topadi–ya. U xotinlarimni, oʻgʻillarimni, oltin–kumushlarimni soʻrab chopar joʻnatganda, men rad qilmagandim.
8 Hammalari shohga:
— Quloq solmang uning gaplariga, rozi boʻlmang! — deb maslahat berdilar. 9 Shunda Isroil shohi Banhadadning choparlariga shu gapni aytdi:
— Shoh hazratlariga shunday deb yetkazinglar: men unga oltinimni ham, kumushimni ham, hatto xotinlarim va bolalarimni ham berishga tayyorman, lekin bundan ortigʻiga rozi emasman.
Choparlar Banhadadga Axabning shu gapini olib keldilar. 10 Banhadad Axabga yana choparlarini joʻnatib, quyidagi gapni yetkazdi:
— Samariyani yer bilan yakson qilaman, agar Samariyaning kuli orqamda yurgan mana shu odamlarimning har biriga bir hovuchdan yetib ortib qolsa, xudolar meni har qanday jazoga mubtalo qilsin, undan ham battarrogʻiga duchor qilsin.
11 Isroil shohi ham Banhadadning gaplariga munosib javob berdi:
— Aytib qoʻying, shohingiz sovutini kiyishdan oldin emas, yechgandan keyin maqtansin.
12 Banhadad ittifoqdosh shohlar bilan chodirda kayfu safo qilib oʻtirgan edi. U Axabning gapini eshitishi bilanoq: “Shaharga hujum qilgani tayyorlaning!” deb amr berdi. Uning odamlari shu zahoti shaharni qurshab oldi. 13 Oʻsha payt Isroil shohi Axabning oldiga bir paygʻambar kelib, shu gaplarni aytdi:
— Egam shunday demoqda: “Ey Axab, anavi katta qoʻshinni koʻryapsanmi? Bugun oʻshalarni sening qoʻlingga beraman. Ana oʻshanda Egangiz Men ekanligimni bilasan.”
14 — Kim orqali beradi? — deb soʻradi Axab.
— Viloyat hokimlarining pahlavonlari orqali beraman, deb aytmoqda Egam, — gapida davom etdi paygʻambar.
— Jangni kim boshlaydi? — yana soʻradi Axab.
— Sen, — dedi paygʻambar. 15 Axab viloyat hokimlarining pahlavonlarini chaqirdi: ular 232 ta ekan. Keyin Isroil lashkarining hammasini chaqirdi, ular 7000 kishi chiqdi.
16 Peshin vaqtida Isroil lashkari hujum qilib qoldi. Banhadad va shohlar, yaʼni unga yordam berayotgan oʻttiz ikki shoh chodirlarda ichib mast boʻlib yotgan ekan. 17 Isroil lashkari tomonidan avval viloyat hokimlarining pahlavonlari chiqdilar. Banhadad choparlar joʻnatgan edi, choparlar: “Samariyadan odamlar chiqib kelyapti”, deb unga xabar yetkazdilar.
18 — Ularni tiriklayin ushlanglar! Sulh tuzishga kelishyaptimi, jang qilishgami, farqi yoʻq! — deb amr berdi Banhadad.
19 Viloyat hokimlarining pahlavonlari, ularning orqasidan esa lashkar shahardan chiqib kelib, 20 har bir Isroil jangchisi bittadan Oramlik dushmanini oʻldirdi. Bundan sarosimaga tushgan Oram lashkari qochib qoldi. Isroil lashkari esa ularni quvlab ketdi. Oram shohi Banhadad ot ustida, otliqlar bilan birga qochib qutuldi. 21 Isroil shohi kelib, otlarni, jang aravalarini yakson qilib tashladi. Shunday qilib, Oram lashkari qattiq magʻlubiyatga uchradi.
22 Shundan keyin paygʻambar yana Isroil shohi yoniga kelib dedi:
— Bor, yana kuch toʻpla, nima qilishingni koʻrib–bilib ol. Yanagi bahorda Oram shohi senga xavf soladi.
Banhadad yana hujum qiladi
23 Ayni paytda Oram shohiga ham aʼyonlari uqtirdilar:
— Ularning xudolari — togʻlar xudolaridir. Shuning uchun bu safar ularning qoʻli baland keldi. Agar ular bilan tekislikda jang qilsak, albatta biz gʻolib kelamiz. 24 Endi shohimiz shunday qilsinlar: hukmdorlarning hammasini vazifalaridan chetlatsinlar. Ularning oʻrniga lashkarboshilarini tayinlasinlar. 25 Qancha lashkar, ot, jang aravasi yoʻqotgan boʻlsalar, oʻshancha lashkar, ot, jang aravalari toʻplab, qoʻshin tashkil qilsinlar. Keyin Isroil lashkari bilan tekislikda jang qilib, albatta ularni magʻlub etamiz.
Oram shohi aʼyonlarining maslahatini inobatga olib, ular aytganday qildi.
26 Keyingi yil bahorda Banhadad Isroil bilan urishish uchun otlandi. U Oram lashkarini yigʻib, Ofoq shahriga olib chiqdi. 27 Isroil lashkari ham yigʻilib, oziq–ovqat toʻpladi. Soʻng Oram lashkari bilan jang qilish uchun joʻnab ketdi. Isroil lashkari Oram lashkarining roʻparasida qarorgoh qurdi. Oram lashkari yurtni bosib ketgan, Isroil lashkari esa ularning oldida ikkita kichkina echki galasichalik kelardi, xolos.
28 Shunda paygʻambar Isroil shohi yoniga kelib, unga shu xabarni bayon qildi:
— Egam shunday aytmoqda: “Modomiki, Oram lashkari, Isroil xalqining Egasi tekislik xudosi emas, togʻlar xudosidir, deb aytayotgan ekanlar, Men mana shu katta qoʻshinning hammasini sening qoʻlingga beraman. Shunda Egangiz Men ekanligimni bilasizlar.”
29 Bir–biri bilan dushmanlashgan ikkala tomon yetti kun qarorgohda kutib yotdilar. Nihoyat, yettinchi kuni jang boshlandi. Isroil lashkari bir kunda Oram lashkaridan 100.000 kishini qirib tashladi. 30 Qolganlari Ofoqqa — shahar ichkarisiga qochib kirgan edilar, 27.000 tasini devor bosib qoldi. Banhadad ham shaharga qochib borib, bir uyning eng ichkari xonasiga kirib oldi. 31 Aʼyonlari unga:
— Isroil shohlari rahmdil shohlardir, deb eshitgan edik, — dedilar. — Qani, endi egnimizga qanor kiyib, boʻynimizga arqon bogʻlaylik–da , keyin Isroil shohi huzuriga boraylik. Shoyad u sizning bir qoshiq qoningizdan kechsa.
32 Hamma aʼyonlar egnilariga qanor kiyib, boʻyinlariga arqon bogʻlab, Isroil shohi huzuriga keldilar.
— Qulingiz Banhadad: “Oʻtinaman, shoh meni oʻldirmasin”, deb iltijo qilyapti, — dedilar.
— U hozir tirikmi? Axir, u mening akam–ku! — dedi Axab.
33 Bu odamlar bir alomat kutayotgan edilar. Uning gapini darrov ogʻzidan ilib olib:
— Ha, Banhadad — akangiz, — dedilar.
— Boringlar, uni olib kelinglar, — deb buyurdi Axab.
Banhadad Axabning yoniga keldi. Axab uni aravaga oʻtqazdi.
34 — Mening otam sening otangdan tortib olgan shaharlarni qaytarib beraman, — dedi Banhadad Axabga. — Otam Samariyada bozorlar barpo qilgan edi, xuddi shu singari, sen ham Damashqda oʻzing uchun bozorlar barpo qilasan.
— Sulh tuzganimizdan keyin men seni ozod qilaman, — dedi Axab ham oʻz navbatida. U Banhadad bilan sulh tuzgach, Banhadadni ozod qildi.
Bir paygʻambar Axabga qarshi gapiradi
35 Paygʻambarlar guruhidan bittasi boshqasiga:
— Meni ur! — dedi. Paygʻambar Egamizning amri boʻyicha ish tutayotgan edi. Lekin sherigi paygʻambarni urishni istamadi. 36 Paygʻambar sherigiga shunday dedi:
— Modomiki, sen Egamizning amriga quloq solmadingmi, endi koʻrasan, yonimdan ketishing bilanoq, seni sher gʻajib tashlaydi.
U odam paygʻambarning yonidan ketib, sherga duch kelib qoldi. Sher uni tilka–pora qilib tashladi.
37 Paygʻambar boshqa bir odamni uchratib qolib, unga ham:
— Meni ur! — dedi. U odam paygʻambarni urib, jarohat yetkazdi. 38 Paygʻambar nariroq borib koʻzlarini yopinchiq bilan toʻsib, qiyofasini oʻzgartirdi va yoʻl boʻyida shohni kuta boshladi. 39 Shoh oʻtib ketayotgan edi, paygʻambar unga qarab baqirdi:
— Ey shohim, men, qulingiz, jangga borgan edim. Qarangki, orqadan bir odam mening yonimga boshqa odamni boshlab kelib: “Bu asirni mahkam ushla, qochib ketmasin, boshing bilan javob berasan yoki evaziga ikki pud kumush berasan”, dedi. 40 Men, qulingiz, u–bu ishlar bilan mashgʻul boʻlib turganimda, asir gʻoyib boʻldi.
— Sen oʻzingga oʻzing hukm chiqarib qoʻyibsan–ku, — dedi Isroil shohi paygʻambarga.
41 Paygʻambar shu zahoti koʻzidan yopinchiqni oldi. Shoh bildiki, u paygʻambarlardan biri ekan. 42 Paygʻambar shohga dedi:
— Egamiz shunday aytmoqda: “Modomiki, Men oʻlimga mahkum etgan odamni sen qoʻlingdan chiqarib yuborgan ekansan, uning joni evaziga sening joningni olaman, uning xalqi oʻrniga sening xalqingni jazolayman.”
43 Gʻazablangan Isroil shohi xafahol uyiga joʻnab, Samariyaga yetib keldi.
20–БОБ
Орам шоҳи билан уруш
1 Орам шоҳи Банҳадад бутун лашкарини тўплади. Ўттиз иккита шоҳ ўз отлари, жанг аравалари билан унга мадад берди. Банҳадад Самарияни қамал қилиб, бу шаҳарга уруш бошлади. 2 Банҳадад шаҳарга — Исроил шоҳи Ахаб ҳузурига чопарлар жўнатиб, улар орқали шу хабарни етказди:
— Банҳадад айтмоқда: 3 “Сенинг олтин–кумушларинг, энг сара хотинларинг, ўғилларинг меники бўлади.”
4 — Сиз айтгандай бўла қолсин, шоҳ ҳазратлари, — деб жавоб йўллади Исроил шоҳи, — ўзим ҳам, менинг ҳамма нарсам ҳам сизникидир.
5 Банҳададнинг чопарлари яна қайтиб келиб, Ахабга шу хабарни етказдилар:
— Банҳадад айтмоқда: “Олтинингни, кумушингни, хотинларингни ва болаларингни менга берасан, деб сенга хабар берган эдим. 6 Эртага шу пайтда қулларимни жўнатаман: улар саройингни, аъёнларингнинг бошпанасини бирма–бир кўриб чиқиб, кўзингни қувнатиб турган қимматбаҳо ҳамма нарсаларингни олиб кетадилар.”
7 Исроил шоҳи юрт оқсоқолларини чақириб, уларга айтди:
— Ўйлаб бир қаранглар, у одам қандай ёмонликни ўйлаб топади–я. У хотинларимни, ўғилларимни, олтин–кумушларимни сўраб чопар жўнатганда, мен рад қилмагандим.
8 Ҳаммалари шоҳга:
— Қулоқ солманг унинг гапларига, рози бўлманг! — деб маслаҳат бердилар. 9 Шунда Исроил шоҳи Банҳададнинг чопарларига шу гапни айтди:
— Шоҳ ҳазратларига шундай деб етказинглар: мен унга олтинимни ҳам, кумушимни ҳам, ҳатто хотинларим ва болаларимни ҳам беришга тайёрман, лекин бундан ортиғига рози эмасман.
Чопарлар Банҳададга Ахабнинг шу гапини олиб келдилар. 10 Банҳадад Ахабга яна чопарларини жўнатиб, қуйидаги гапни етказди:
— Самарияни ер билан яксон қиламан, агар Самариянинг кули орқамда юрган мана шу одамларимнинг ҳар бирига бир ҳовучдан етиб ортиб қолса, худолар мени ҳар қандай жазога мубтало қилсин, ундан ҳам баттарроғига дучор қилсин.
11 Исроил шоҳи ҳам Банҳададнинг гапларига муносиб жавоб берди:
— Айтиб қўйинг, шоҳингиз совутини кийишдан олдин эмас, ечгандан кейин мақтансин.
12 Банҳадад иттифоқдош шоҳлар билан чодирда кайфу сафо қилиб ўтирган эди. У Ахабнинг гапини эшитиши биланоқ: “Шаҳарга ҳужум қилгани тайёрланинг!” деб амр берди. Унинг одамлари шу заҳоти шаҳарни қуршаб олди. 13 Ўша пайт Исроил шоҳи Ахабнинг олдига бир пайғамбар келиб, шу гапларни айтди:
— Эгам шундай демоқда: “Эй Ахаб, анави катта қўшинни кўряпсанми? Бугун ўшаларни сенинг қўлингга бераман. Ана ўшанда Эгангиз Мен эканлигимни биласан.”
14 — Ким орқали беради? — деб сўради Ахаб.
— Вилоят ҳокимларининг паҳлавонлари орқали бераман, деб айтмоқда Эгам, — гапида давом этди пайғамбар.
— Жангни ким бошлайди? — яна сўради Ахаб.
— Сен, — деди пайғамбар. 15 Ахаб вилоят ҳокимларининг паҳлавонларини чақирди: улар 232 та экан. Кейин Исроил лашкарининг ҳаммасини чақирди, улар 7000 киши чиқди.
16 Пешин вақтида Исроил лашкари ҳужум қилиб қолди. Банҳадад ва шоҳлар, яъни унга ёрдам бераётган ўттиз икки шоҳ чодирларда ичиб маст бўлиб ётган экан. 17 Исроил лашкари томонидан аввал вилоят ҳокимларининг паҳлавонлари чиқдилар. Банҳадад чопарлар жўнатган эди, чопарлар: “Самариядан одамлар чиқиб келяпти”, деб унга хабар етказдилар.
18 — Уларни тириклайин ушланглар! Сулҳ тузишга келишяптими, жанг қилишгами, фарқи йўқ! — деб амр берди Банҳадад.
19 Вилоят ҳокимларининг паҳлавонлари, уларнинг орқасидан эса лашкар шаҳардан чиқиб келиб, 20 ҳар бир Исроил жангчиси биттадан Орамлик душманини ўлдирди. Бундан саросимага тушган Орам лашкари қочиб қолди. Исроил лашкари эса уларни қувлаб кетди. Орам шоҳи Банҳадад от устида, отлиқлар билан бирга қочиб қутулди. 21 Исроил шоҳи келиб, отларни, жанг араваларини яксон қилиб ташлади. Шундай қилиб, Орам лашкари қаттиқ мағлубиятга учради.
22 Шундан кейин пайғамбар яна Исроил шоҳи ёнига келиб деди:
— Бор, яна куч тўпла, нима қилишингни кўриб–билиб ол. Янаги баҳорда Орам шоҳи сенга хавф солади.
Банҳадад яна ҳужум қилади
23 Айни пайтда Орам шоҳига ҳам аъёнлари уқтирдилар:
— Уларнинг худолари — тоғлар худоларидир. Шунинг учун бу сафар уларнинг қўли баланд келди. Агар улар билан текисликда жанг қилсак, албатта биз ғолиб келамиз. 24 Энди шоҳимиз шундай қилсинлар: ҳукмдорларнинг ҳаммасини вазифаларидан четлатсинлар. Уларнинг ўрнига лашкарбошиларини тайинласинлар. 25 Қанча лашкар, от, жанг араваси йўқотган бўлсалар, ўшанча лашкар, от, жанг аравалари тўплаб, қўшин ташкил қилсинлар. Кейин Исроил лашкари билан текисликда жанг қилиб, албатта уларни мағлуб этамиз.
Орам шоҳи аъёнларининг маслаҳатини инобатга олиб, улар айтгандай қилди.
26 Кейинги йил баҳорда Банҳадад Исроил билан уришиш учун отланди. У Орам лашкарини йиғиб, Офоқ шаҳрига олиб чиқди. 27 Исроил лашкари ҳам йиғилиб, озиқ–овқат тўплади. Сўнг Орам лашкари билан жанг қилиш учун жўнаб кетди. Исроил лашкари Орам лашкарининг рўпарасида қароргоҳ қурди. Орам лашкари юртни босиб кетган, Исроил лашкари эса уларнинг олдида иккита кичкина эчки галасичалик келарди, холос.
28 Шунда пайғамбар Исроил шоҳи ёнига келиб, унга шу хабарни баён қилди:
— Эгам шундай айтмоқда: “Модомики, Орам лашкари, Исроил халқининг Эгаси текислик худоси эмас, тоғлар худосидир, деб айтаётган эканлар, Мен мана шу катта қўшиннинг ҳаммасини сенинг қўлингга бераман. Шунда Эгангиз Мен эканлигимни биласизлар.”
29 Бир–бири билан душманлашган иккала томон етти кун қароргоҳда кутиб ётдилар. Ниҳоят, еттинчи куни жанг бошланди. Исроил лашкари бир кунда Орам лашкаридан 100.000 кишини қириб ташлади. 30 Қолганлари Офоққа — шаҳар ичкарисига қочиб кирган эдилар, 27.000 тасини девор босиб қолди. Банҳадад ҳам шаҳарга қочиб бориб, бир уйнинг энг ичкари хонасига кириб олди. 31 Аъёнлари унга:
— Исроил шоҳлари раҳмдил шоҳлардир, деб эшитган эдик, — дедилар. — Қани, энди эгнимизга қанор кийиб, бўйнимизга арқон боғлайлик–да , кейин Исроил шоҳи ҳузурига борайлик. Шояд у сизнинг бир қошиқ қонингиздан кечса.
32 Ҳамма аъёнлар эгниларига қанор кийиб, бўйинларига арқон боғлаб, Исроил шоҳи ҳузурига келдилар.
— Қулингиз Банҳадад: “Ўтинаман, шоҳ мени ўлдирмасин”, деб илтижо қиляпти, — дедилар.
— У ҳозир тирикми? Ахир, у менинг акам–ку! — деди Ахаб.
33 Бу одамлар бир аломат кутаётган эдилар. Унинг гапини дарров оғзидан илиб олиб:
— Ҳа, Банҳадад — акангиз, — дедилар.
— Боринглар, уни олиб келинглар, — деб буюрди Ахаб.
Банҳадад Ахабнинг ёнига келди. Ахаб уни аравага ўтқазди.
34 — Менинг отам сенинг отангдан тортиб олган шаҳарларни қайтариб бераман, — деди Банҳадад Ахабга. — Отам Самарияда бозорлар барпо қилган эди, худди шу сингари, сен ҳам Дамашқда ўзинг учун бозорлар барпо қиласан.
— Сулҳ тузганимиздан кейин мен сени озод қиламан, — деди Ахаб ҳам ўз навбатида. У Банҳадад билан сулҳ тузгач, Банҳададни озод қилди.
Бир пайғамбар Ахабга қарши гапиради
35 Пайғамбарлар гуруҳидан биттаси бошқасига:
— Мени ур! — деди. Пайғамбар Эгамизнинг амри бўйича иш тутаётган эди. Лекин шериги пайғамбарни уришни истамади. 36 Пайғамбар шеригига шундай деди:
— Модомики, сен Эгамизнинг амрига қулоқ солмадингми, энди кўрасан, ёнимдан кетишинг биланоқ, сени шер ғажиб ташлайди.
У одам пайғамбарнинг ёнидан кетиб, шерга дуч келиб қолди. Шер уни тилка–пора қилиб ташлади.
37 Пайғамбар бошқа бир одамни учратиб қолиб, унга ҳам:
— Мени ур! — деди. У одам пайғамбарни уриб, жароҳат етказди. 38 Пайғамбар нарироқ бориб кўзларини ёпинчиқ билан тўсиб, қиёфасини ўзгартирди ва йўл бўйида шоҳни кута бошлади. 39 Шоҳ ўтиб кетаётган эди, пайғамбар унга қараб бақирди:
— Эй шоҳим, мен, қулингиз, жангга борган эдим. Қарангки, орқадан бир одам менинг ёнимга бошқа одамни бошлаб келиб: “Бу асирни маҳкам ушла, қочиб кетмасин, бошинг билан жавоб берасан ёки эвазига икки пуд кумуш берасан”, деди. 40 Мен, қулингиз, у–бу ишлар билан машғул бўлиб турганимда, асир ғойиб бўлди.
— Сен ўзингга ўзинг ҳукм чиқариб қўйибсан–ку, — деди Исроил шоҳи пайғамбарга.
41 Пайғамбар шу заҳоти кўзидан ёпинчиқни олди. Шоҳ билдики, у пайғамбарлардан бири экан. 42 Пайғамбар шоҳга деди:
— Эгамиз шундай айтмоқда: “Модомики, Мен ўлимга маҳкум этган одамни сен қўлингдан чиқариб юборган экансан, унинг жони эвазига сенинг жонингни оламан, унинг халқи ўрнига сенинг халқингни жазолайман.”
43 Ғазабланган Исроил шоҳи хафаҳол уйига жўнаб, Самарияга етиб келди.
