42–BOB
Yusufning akalari don sotib olgani Misrga kelishadi
1 Yoqub: “Misrda don bor ekan”, deb eshitgach, oʻgʻillariga dedi:
— Bir–birlaringizga termulib oʻtiraverasizlarmi? 2 Misrda don bor ekan, deb eshitdim. Boringlar, oʻzimizga don sotib olib kelinglar, tagʻin ochlikdan oʻlib ketmaylik.
3 Shunday qilib, Yusufning oʻnta akasi ham don sotib olgani Misrga ketishdi. 4 Lekin Yoqub Yusufning ukasi Benyaminni oʻgʻillari bilan birga yubormadi. “Benyamin ham biror falokatga yoʻliqmasin”, deb qoʻrqardi. 5 Shunday qilib, Yoqubning oʻgʻillari don sotib olgani kelgan boshqa odamlar bilan birga Misrga kelishdi. Chunki Kanʼon yurtida ham ocharchilik boshlangan edi.
6 Yusuf bu paytda butun Misr ustidan hokim boʻlgani uchun yurt xalqiga don sotar edi. Yusufning akalari kelib, boshlari yerga tekkuday boʻlib, unga taʼzim qilishdi. 7 Yusuf akalarini koʻriboq, darrov tanidi. Lekin Yusuf ularga xuddi notanishlarday muomala qildi:
— Qayerdan keldingiz? — deb dagʻallik bilan soʻradi Yusuf ulardan.
— Kanʼon yurtidan, don sotib olgani keldik, — deb javob berishdi ular.
8 Yusuf akalarini tanigan boʻlsa ham, akalari Yusufni tanimadilar. 9 Yusuf akalari toʻgʻrisida ancha yillar oldin koʻrgan tushlarini esladi. Yusuf ularga:
— Sizlar josussizlar! — dedi. — Sizlar bu yurtning zaif tomonlarini bilish uchun kelgansizlar.
10 — Yoʻq, hazrati oliylari! Bu qullaringiz faqat don sotib olgani kelishgan! — deb javob berdilar akalari. 11 — Biz hammamiz bir odamning farzandlarimiz, toʻgʻri odamlarmiz. Bu qullaringiz hech qachon josuslik qilishmagan!
12 — Yoʻq! Sizlar bu yurtning zaif tomonlarini bilish uchun kelgansizlar! — dedi Yusuf.
13 — Biz, qullaringiz, oʻn ikki aka–ukamiz, otamiz Kanʼon yurtida, — deyishdi ular. — Eng kichik ukamiz u yerda otamiz bilan qoldi. Bitta ukamiz esa nobud boʻlgan.
14 — Sizlar josussizlar dedimmi, josussizlar! — deya gapida turib oldi Yusuf. 15 — Endi aytganlaringizni tekshirib koʻraman. Firʼavnning nomini oʻrtaga qoʻyib qasam ichamanki, agar eng kichik ukangiz bu yerga kelmasa, sizlar Misrdan ketmaysizlar. 16 Sizlardan bittangiz borib, ukangizni olib kelasiz, qolganlaringiz zindonda yotib turasizlar. Aytganlaringiz toʻgʻrimi, yoʻqmi, tekshiriladi. Agar toʻgʻri boʻlmasa, firʼavnning nomini oʻrtaga qoʻyib qasam ichamanki, sizlar, shubhasiz, josus boʻlib chiqasizlar.
17 Yusuf ularning hammasini uch kun zindonga qamab qoʻydi.
18 Uchinchi kuni Yusuf ularga dedi:
— Men Xudodan qoʻrqadigan odamman. Agar mening aytganlarimni qilsangiz, tirik qolasizlar. 19 Agar toʻgʻri odamlar boʻlsangizlar, bittangiz zindonda qolasiz, qolganlaringiz esa och qolgan oilalaringiz uchun don olib, uylaringizga ketishlaringiz mumkin. 20 Kichik ukangizni mening oldimga olib kelasizlar. Shu yoʻl bilan sizlarning soʻzlaringizni tekshirib koʻraman. Gaplaringiz toʻgʻri boʻlsa, sizlarga shafqat qilaman.
Hammalari bu gapga rozi boʻlishdi. 21 Ular bir–birlariga gapira boshladilar: “Mana, ukamizga nima qilgan boʻlsak, endi jazosini tortyapmiz. U qanchalar azoblanganini koʻzimiz bilan koʻrib, yolvorishlarini eshitganimizda ham, quloq solmagan edik. Shu sababdan bu azoblar oʻzimizning boshimizga ham keldi.” 22 Shunda Ruben ularga dedi:
— Bolaga zarar yetkazmanglar, deb aytmaganmidim?! Lekin sizlar gapimga quloq solmadingiz. Mana endi uning qoni bizni tutadi.
23 Yusuf shu yerda turgan edi. Akalari: “Gapimizni mana bu odam tushunadi” deb xayollariga ham keltirmasdilar. Chunki Yusuf akalari bilan tilmoch orqali gaplashardi. 24 Yusuf akalarining oldidan ketib, yigʻladi. Bir oz oʻzini bosib olgach, qaytib kelib, ular bilan gaplashdi. Soʻng ularning orasidan Shimoʻnni ajratib oldi va ularning koʻzi oldida bogʻlatdi.
Yusufning akalari Kanʼonga qaytishadi
25 Shundan keyin Yusuf xizmatkorlariga shunday buyruq berdi: “Bu odamlarning qoplarini donga toʻldirib beringlar. Har birining kumushlarini qopiga qaytarib solib qoʻyinglar, ularga yoʻl uchun kerakli oziq–ovqat beringlar.” Hammasi Yusuf buyurganday boʻldi. 26 Aka–ukalar donlarni eshaklariga yuklab, yoʻlga tushdilar. 27 Kechasi bir joyda tunagani toʻxtadilar. Ulardan biri qopini ochib, eshagiga yem olmoqchi boʻlgan edi, qarasa, qop ichida kumushlari turibdi! 28 U aka–ukalariga: “Voy, qaranglar! Mana kumushlarim! Qopimning ichida ekan!” deb hayratlandi. Shunda ularning yuraklari qinidan chiqquday boʻlib qaltirab, bir–birlariga: “Endi Xudo boshimizga nima solyapti ekan–a?!” der edilar.
29 Ular Kanʼon yurtiga — otalari huzuriga qaytib kelganlaridan keyin, boshlaridan oʻtgan hamma voqealarni unga aytib berdilar:
30 — Oʻsha yurtning hokimi biz bilan juda qoʻpol gaplashdi, bizni, josussizlar, dedi. 31 Lekin biz toʻgʻri odam ekanimizni, josus emasligimizni aytdik. 32 Unga: “Biz oʻn ikki aka–ukamiz, bitta otaning farzandlarimiz, bitta ukamiz nobud boʻlgan, eng kichik ukamiz otamiz bilan Kanʼonda qolgan”, deb aytdik. 33 Keyin oʻsha yurtning hokimi bizga aytdi: “Sizlar toʻgʻri odamlar ekaningizni tekshirib koʻraman. Bittangiz men bilan qolasiz, boshqalaringiz esa och qolgan oilalaringiz uchun don olib ketaverasizlar. 34 Eng kichik ukangizni mening oldimga olib kelasizlar. Ana shunda sizlar josus emas, balki toʻgʻri odam ekaningizni bilib olaman. Soʻngra mana bu tugʻishganingizni sizlar bilan birga joʻnatib yuboraman. Sizlar don sotib olgani tez–tez kelib turaverasizlar .”
35 Ular qoplarini boʻshatayotganlarida, qarasalar, hammasining qopi ichida tugunchada kumushlari turibdi. Ota–bolalar tugunchalardagi kumushlarni koʻrganlarida, vahimaga tushdilar. 36 Shunda Yoqub oʻgʻillariga aytdi:
— Meni hamma bolalarimdan judo qilmoqchimisizlar? Yusuf yoʻqoldi, Shimoʻn ham yoʻq, endi esa Benyaminni olib ketmoqchisizlar! Peshanam buncha shoʻr boʻlmasa!
37 Ruben otasiga dedi:
— Agar Benyaminni sizga qaytarib olib kelmasam, mayli, mening ikkala oʻgʻlimni oʻldiravering! Benyaminni menga ishonib topshiring, oʻzingizga qaytarib olib kelib beraman.
38 — Oʻgʻlim sizlar bilan birga bormaydi, — dedi Yoqub. — Akasi Yusuf oʻlgan, oʻzi yolgʻiz qoldi . Yoʻlda u biror falokatga yoʻliqishi mumkin. Qariganimda meni qaygʻudan oʻliklar diyoriga kiritasizlar.
42–БОБ
Юсуфнинг акалари дон сотиб олгани Мисрга келишади
1 Ёқуб: “Мисрда дон бор экан”, деб эшитгач, ўғилларига деди:
— Бир–бирларингизга термулиб ўтираверасизларми? 2 Мисрда дон бор экан, деб эшитдим. Боринглар, ўзимизга дон сотиб олиб келинглар, тағин очликдан ўлиб кетмайлик.
3 Шундай қилиб, Юсуфнинг ўнта акаси ҳам дон сотиб олгани Мисрга кетишди. 4 Лекин Ёқуб Юсуфнинг укаси Беняминни ўғиллари билан бирга юбормади. “Бенямин ҳам бирор фалокатга йўлиқмасин”, деб қўрқарди. 5 Шундай қилиб, Ёқубнинг ўғиллари дон сотиб олгани келган бошқа одамлар билан бирга Мисрга келишди. Чунки Канъон юртида ҳам очарчилик бошланган эди.
6 Юсуф бу пайтда бутун Миср устидан ҳоким бўлгани учун юрт халқига дон сотар эди. Юсуфнинг акалари келиб, бошлари ерга теккудай бўлиб, унга таъзим қилишди. 7 Юсуф акаларини кўрибоқ, дарров таниди. Лекин Юсуф уларга худди нотанишлардай муомала қилди:
— Қаердан келдингиз? — деб дағаллик билан сўради Юсуф улардан.
— Канъон юртидан, дон сотиб олгани келдик, — деб жавоб беришди улар.
8 Юсуф акаларини таниган бўлса ҳам, акалари Юсуфни танимадилар. 9 Юсуф акалари тўғрисида анча йиллар олдин кўрган тушларини эслади. Юсуф уларга:
— Сизлар жосуссизлар! — деди. — Сизлар бу юртнинг заиф томонларини билиш учун келгансизлар.
10 — Йўқ, ҳазрати олийлари! Бу қулларингиз фақат дон сотиб олгани келишган! — деб жавоб бердилар акалари. 11 — Биз ҳаммамиз бир одамнинг фарзандларимиз, тўғри одамлармиз. Бу қулларингиз ҳеч қачон жосуслик қилишмаган!
12 — Йўқ! Сизлар бу юртнинг заиф томонларини билиш учун келгансизлар! — деди Юсуф.
13 — Биз, қулларингиз, ўн икки ака–укамиз, отамиз Канъон юртида, — дейишди улар. — Энг кичик укамиз у ерда отамиз билан қолди. Битта укамиз эса нобуд бўлган.
14 — Сизлар жосуссизлар дедимми, жосуссизлар! — дея гапида туриб олди Юсуф. 15 — Энди айтганларингизни текшириб кўраман. Фиръавннинг номини ўртага қўйиб қасам ичаманки, агар энг кичик укангиз бу ерга келмаса, сизлар Мисрдан кетмайсизлар. 16 Сизлардан биттангиз бориб, укангизни олиб келасиз, қолганларингиз зиндонда ётиб турасизлар. Айтганларингиз тўғрими, йўқми, текширилади. Агар тўғри бўлмаса, фиръавннинг номини ўртага қўйиб қасам ичаманки, сизлар, шубҳасиз, жосус бўлиб чиқасизлар.
17 Юсуф уларнинг ҳаммасини уч кун зиндонга қамаб қўйди.
18 Учинчи куни Юсуф уларга деди:
— Мен Худодан қўрқадиган одамман. Агар менинг айтганларимни қилсангиз, тирик қоласизлар. 19 Агар тўғри одамлар бўлсангизлар, биттангиз зиндонда қоласиз, қолганларингиз эса оч қолган оилаларингиз учун дон олиб, уйларингизга кетишларингиз мумкин. 20 Кичик укангизни менинг олдимга олиб келасизлар. Шу йўл билан сизларнинг сўзларингизни текшириб кўраман. Гапларингиз тўғри бўлса, сизларга шафқат қиламан.
Ҳаммалари бу гапга рози бўлишди. 21 Улар бир–бирларига гапира бошладилар: “Мана, укамизга нима қилган бўлсак, энди жазосини тортяпмиз. У қанчалар азобланганини кўзимиз билан кўриб, ёлворишларини эшитганимизда ҳам, қулоқ солмаган эдик. Шу сабабдан бу азоблар ўзимизнинг бошимизга ҳам келди.” 22 Шунда Рубен уларга деди:
— Болага зарар етказманглар, деб айтмаганмидим?! Лекин сизлар гапимга қулоқ солмадингиз. Мана энди унинг қони бизни тутади.
23 Юсуф шу ерда турган эди. Акалари: “Гапимизни мана бу одам тушунади” деб хаёлларига ҳам келтирмасдилар. Чунки Юсуф акалари билан тилмоч орқали гаплашарди. 24 Юсуф акаларининг олдидан кетиб, йиғлади. Бир оз ўзини босиб олгач, қайтиб келиб, улар билан гаплашди. Сўнг уларнинг орасидан Шимўнни ажратиб олди ва уларнинг кўзи олдида боғлатди.
Юсуфнинг акалари Канъонга қайтишади
25 Шундан кейин Юсуф хизматкорларига шундай буйруқ берди: “Бу одамларнинг қопларини донга тўлдириб беринглар. Ҳар бирининг кумушларини қопига қайтариб солиб қўйинглар, уларга йўл учун керакли озиқ–овқат беринглар.” Ҳаммаси Юсуф буюргандай бўлди. 26 Ака–укалар донларни эшакларига юклаб, йўлга тушдилар. 27 Кечаси бир жойда тунагани тўхтадилар. Улардан бири қопини очиб, эшагига ем олмоқчи бўлган эди, қараса, қоп ичида кумушлари турибди! 28 У ака–укаларига: “Вой, қаранглар! Мана кумушларим! Қопимнинг ичида экан!” деб ҳайратланди. Шунда уларнинг юраклари қинидан чиққудай бўлиб қалтираб, бир–бирларига: “Энди Худо бошимизга нима соляпти экан–а?!” дер эдилар.
29 Улар Канъон юртига — оталари ҳузурига қайтиб келганларидан кейин, бошларидан ўтган ҳамма воқеаларни унга айтиб бердилар:
30 — Ўша юртнинг ҳокими биз билан жуда қўпол гаплашди, бизни, жосуссизлар, деди. 31 Лекин биз тўғри одам эканимизни, жосус эмаслигимизни айтдик. 32 Унга: “Биз ўн икки ака–укамиз, битта отанинг фарзандларимиз, битта укамиз нобуд бўлган, энг кичик укамиз отамиз билан Канъонда қолган”, деб айтдик. 33 Кейин ўша юртнинг ҳокими бизга айтди: “Сизлар тўғри одамлар эканингизни текшириб кўраман. Биттангиз мен билан қоласиз, бошқаларингиз эса оч қолган оилаларингиз учун дон олиб кетаверасизлар. 34 Энг кичик укангизни менинг олдимга олиб келасизлар. Ана шунда сизлар жосус эмас, балки тўғри одам эканингизни билиб оламан. Сўнгра мана бу туғишганингизни сизлар билан бирга жўнатиб юбораман. Сизлар дон сотиб олгани тез–тез келиб тураверасизлар .”
35 Улар қопларини бўшатаётганларида, қарасалар, ҳаммасининг қопи ичида тугунчада кумушлари турибди. Ота–болалар тугунчалардаги кумушларни кўрганларида, ваҳимага тушдилар. 36 Шунда Ёқуб ўғилларига айтди:
— Мени ҳамма болаларимдан жудо қилмоқчимисизлар? Юсуф йўқолди, Шимўн ҳам йўқ, энди эса Беняминни олиб кетмоқчисизлар! Пешанам бунча шўр бўлмаса!
37 Рубен отасига деди:
— Агар Беняминни сизга қайтариб олиб келмасам, майли, менинг иккала ўғлимни ўлдираверинг! Беняминни менга ишониб топширинг, ўзингизга қайтариб олиб келиб бераман.
38 — Ўғлим сизлар билан бирга бормайди, — деди Ёқуб. — Акаси Юсуф ўлган, ўзи ёлғиз қолди . Йўлда у бирор фалокатга йўлиқиши мумкин. Қариганимда мени қайғудан ўликлар диёрига киритасизлар.
