34–BOB
Yahudo shohi Yoʻshiyo
1 Yoʻshiyo sakkiz yoshida shoh boʻlib, Quddusda oʻttiz bir yil hukmronlik qildi. 2 U Egamiz oldida toʻgʻri ishlar qildi. Oʻngga ham, chapga ham ogʻmasdan, bobosi Dovudning yoʻlidan yurdi. 3 Hukmronligining sakkizinchi yilida, yoshligidan bobosi Dovudning Xudosiga intila boshladi. Hukmronligining oʻn ikkinchi yilida esa Yahudo va Quddusni sajdagohlardan , Asheraning ustunlaridan, oʻyma va quyma butlardan tozalay boshladi. 4 Uning koʻrsatmasi bilan Baalning qurbongohlari buzdirildi, bu qurbongohlarning yonidagi tutatqi qurbongohlari ham sindirib tashlandi. Asheraning ustunlari, shuningdek, oʻyma va quyma butlar parchalanib, boʻlaklari oʻsha butlarga qurbonlik qilganlarning qabrlari ustiga sochib tashlandi. 5 Yoʻshiyo butparast ruhoniylarning suyaklarini oʻzlari sajda qilgan qurbongohlar ustida yoqdi. Shunday qilib, u Yahudo va Quddusni pokladi. 6 Shimoldagi Naftali hududigacha boʻlgan Manashe, Efrayim va Shimoʻn shaharlaridagi va ularning atrofida boʻlgan vayronalardagi 7 qurbongohlarni sindirdi, Asheraga atalgan ustunlarni kesdi, butlarni parchalab tashladi. Isroil yurti boʻylab hamma tutatqi qurbongohlarini buzdi. Shundan keyin Quddusga qaytib ketdi.
Qonun kitobi topiladi
8 Yoʻshiyo yurtni va Egamizning uyini poklagandan keyin, hukmronligining oʻn sakkizinchi yilida Ozaliyo oʻgʻli Shofonni, Quddus hokimi Masiyoni va mushovir Yoʻxoz oʻgʻli Yoʻxni Egasi Xudoning uyini tuzatishga yubordi. 9 Ular oliy ruhoniy Xilqiyoning oldiga kelib, Xudoning uyiga keltirilgan kumushni unga topshirdilar. Levi darvozabonlari bu kumushni Manashe, Efrayim va Isroil xalqining omon qolganlaridan, shuningdek, Yahudo, Benyamin qabilalaridan va Quddus aholisidan toʻplab olgan edilar. 10 Ular kumushni Egamizning uyida mehnat qilayotgan ishboshilarga topshirdilar. Ishboshilar esa kumushni olib, Egamizning uyidagi buzilgan joylarni taʼmirlayotgan ustalarga toʻladilar. 11 Qolganini esa duradgor va binokorlarga berdilar. Ular bu kumushga Yahudo shohlari qarovsiz qoldirgan xarob binolarni tuzatish uchun tosh va yogʻochlarni sotib oldilar.
12 Ishchilar sidqidildan mehnat qildilar. Ularga nazoratchi qilib Marori naslidan levilar Yaxat va Obodiyo tayinlandi, Qohot urugʻidan esa levilar Zakariyo va Mashullom tayinlandi. Musiqa asboblarini chaladigan hamma levilar 13 yuk tashuvchilarga hamda turli xizmatdagi ishchilarga masʼul edilar. Levilarning baʼzilari esa kotib, maʼmur va darvozabon edilar.
14 Egamizning uyidagi kumush olib chiqilayotganda, ruhoniy Xilqiyo Egamizning Muso orqali bergan Tavrot kitobini topib oldi. 15 U kotib Shofonga:
— Egamizning uyidan Tavrot kitobini topib oldim, — deb kitobni Shofonga berdi. 16 Shofon esa kitobni shohga olib borib, hisobot berdi: “Qullaringiz topshirilgan hamma ishlarni bajaryaptilar. 17 Ular Egamizning uyidagi bor kumushni oʻsha yerdagi ishboshilarga va ishchilarga berdilar.” 18 Soʻng: “Ruhoniy Xilqiyo mana bu kitobni menga berdi”, — deya qoʻshimcha qilgach, Tavrot kitobini shohga ovoz chiqarib oʻqib berdi.
19 Shoh Tavrot soʻzlarini eshitgach, vahimaga tushganidan kiyimlarini yirtdi. 20 Keyin ruhoniy Xilqiyoga, Shofon oʻgʻli Oxixamga, Mixiyo oʻgʻli Axborga , kotib Shofonga va oʻzining mulozimi Osoyohga shunday farmon berdi:
21 — Boringlar, topilgan bu kitobdagi soʻzlarga muvofiq, men toʻgʻrimda ham, Isroil va Yahudo xalqlarining omon qolganlari toʻgʻrisida ham Egamizning xohish–irodasini soʻranglar. Otalarimiz bu kitobdagi soʻzlarga quloq solmaganlari uchun, Egamizning amrlariga rioya qilmaganlari uchun Egamizning dahshatli gʻazabi bizning ustimizga yogʻildi.
22 Ruhoniy Xilqiyo va shoh joʻnatgan odamlar Xulda ismli paygʻambar ayol huzuriga borib, unga maslahat soldilar. Xulda paygʻambar Egamizning uyidagi muqaddas liboslar posboni Shallumning xotini edi. Shallum Tixvoning oʻgʻli, Xarxasning nabirasi edi. Xulda Quddusning yangi dahasida yashardi. 23 Xulda ularga shunday dedi:
“Isroil xalqining Xudosi — Egamiz demoqda: sizlarni Mening huzurimga yuborgan odamga shu gaplarimni aytinglar: 24 «Men bu yurtga ham, bu yurtda yashayotgan xalqqa ham falokat keltiraman. Yahudo shohi huzurida oʻqilgan kitobdagi hamma laʼnatlarni ularga yogʻdiraman. 25 Ular Mendan yuz oʻgirganlari uchun, boshqa xudolarga qurbonliklar keltirib, oʻz qoʻllari bilan yasagan butlari tufayli qahrimni keltirganlari uchun bu yurtga gʻazabim yogʻiladi va aslo bosilmaydi.»
26 Egamizning xohish–irodasini bilish uchun sizlarni yuborgan Yahudo shohiga shu xabarni beringlar: Isroil xalqining Xudosi — Egamiz sen eshitgan soʻzlaring toʻgʻrisida shuni aytmoqda: 27 «Sen bu yurtga va yurtning xalqiga qarshi aytgan soʻzlarimni eshitganingdan keyin, yuraging yumshadi, Menga boʻyin egding. Sen Menga boʻyin egganing uchun, qaygʻudan liboslaringni yirtib, huzurimda yigʻlaganing uchun Men iltijolaringni eshitdim. 28 Shunga koʻra, sen ota–bobolaring yoniga xotirjam ketasan, oʻz qabringga dafn etilasan. Bu yurtga va uning ahliga Men keltiradigan jamiki falokatlarni sen koʻrmaysan.»”
Xilqiyo va uning hamrohlari bu xabarni shohga yetkazdilar.
Shoh Yoʻshiyoning ahdi
29 Shoh Yoʻshiyo xabar berib, Yahudo va Quddusning hamma oqsoqollarini oʻz huzuriga toʻpladi. 30 Jamiki Yahudo xalqi va Quddus aholisi, ruhoniylar, levilar, zodagonlaru avom xalq shoh boshchiligida Egamizning uyiga bordi. Shoh Egamizning uyidan topilgan Tavrot kitobini boshidan oxirigacha ularning oldida oʻqidi. 31 Shoh Egamizning uyi eshigi oldidagi oʻz joyida turib: “Egamiz koʻrsatgan yoʻldan yuraman, amrlariga itoat etaman, shartlariga, farmonlariga butun qalbim bilan, jonu dilim bilan quloq solaman, bu kitobda yozilgan ahd soʻzlarini ado etaman”, deb Egamiz bilan qayta ahd qildi. 32 Soʻngra u Benyamin qabilasiga va Quddusdagi hamma odamlarga bu ahdga rioya qilish toʻgʻrisida farmon berdi. Oʻsha kundan boshlab Quddus aholisi ota–bobolarining Xudosi bilan qilgan ahd talablarini bajara boshladilar. 33 Yoʻshiyo Isroil xalqiga qarashli hamma hududlardan makruh butlarni yoʻqotdi. Isroil xalqining hammasini Egasi Xudoga sajda qildirdi. Uning davrida xalq ota–bobolarining Xudosi — Egamizdan yuz oʻgirmay, Unga xizmat qildi.
34–БОБ
Яҳудо шоҳи Йўшиё
1 Йўшиё саккиз ёшида шоҳ бўлиб, Қуддусда ўттиз бир йил ҳукмронлик қилди. 2 У Эгамиз олдида тўғри ишлар қилди. Ўнгга ҳам, чапга ҳам оғмасдан, бобоси Довуднинг йўлидан юрди. 3 Ҳукмронлигининг саккизинчи йилида, ёшлигидан бобоси Довуднинг Худосига интила бошлади. Ҳукмронлигининг ўн иккинчи йилида эса Яҳудо ва Қуддусни саждагоҳлардан , Ашеранинг устунларидан, ўйма ва қуйма бутлардан тозалай бошлади. 4 Унинг кўрсатмаси билан Баалнинг қурбонгоҳлари буздирилди, бу қурбонгоҳларнинг ёнидаги тутатқи қурбонгоҳлари ҳам синдириб ташланди. Ашеранинг устунлари, шунингдек, ўйма ва қуйма бутлар парчаланиб, бўлаклари ўша бутларга қурбонлик қилганларнинг қабрлари устига сочиб ташланди. 5 Йўшиё бутпараст руҳонийларнинг суякларини ўзлари сажда қилган қурбонгоҳлар устида ёқди. Шундай қилиб, у Яҳудо ва Қуддусни поклади. 6 Шимолдаги Нафтали ҳудудигача бўлган Манаше, Эфрайим ва Шимўн шаҳарларидаги ва уларнинг атрофида бўлган вайроналардаги 7 қурбонгоҳларни синдирди, Ашерага аталган устунларни кесди, бутларни парчалаб ташлади. Исроил юрти бўйлаб ҳамма тутатқи қурбонгоҳларини бузди. Шундан кейин Қуддусга қайтиб кетди.
Қонун китоби топилади
8 Йўшиё юртни ва Эгамизнинг уйини поклагандан кейин, ҳукмронлигининг ўн саккизинчи йилида Озалиё ўғли Шофонни, Қуддус ҳокими Масиёни ва мушовир Йўхоз ўғли Йўхни Эгаси Худонинг уйини тузатишга юборди. 9 Улар олий руҳоний Хилқиёнинг олдига келиб, Худонинг уйига келтирилган кумушни унга топширдилар. Леви дарвозабонлари бу кумушни Манаше, Эфрайим ва Исроил халқининг омон қолганларидан, шунингдек, Яҳудо, Бенямин қабилаларидан ва Қуддус аҳолисидан тўплаб олган эдилар. 10 Улар кумушни Эгамизнинг уйида меҳнат қилаётган ишбошиларга топширдилар. Ишбошилар эса кумушни олиб, Эгамизнинг уйидаги бузилган жойларни таъмирлаётган усталарга тўладилар. 11 Қолганини эса дурадгор ва бинокорларга бердилар. Улар бу кумушга Яҳудо шоҳлари қаровсиз қолдирган хароб биноларни тузатиш учун тош ва ёғочларни сотиб олдилар.
12 Ишчилар сидқидилдан меҳнат қилдилар. Уларга назоратчи қилиб Марори наслидан левилар Яхат ва Ободиё тайинланди, Қоҳот уруғидан эса левилар Закариё ва Машуллом тайинланди. Мусиқа асбобларини чаладиган ҳамма левилар 13 юк ташувчиларга ҳамда турли хизматдаги ишчиларга масъул эдилар. Левиларнинг баъзилари эса котиб, маъмур ва дарвозабон эдилар.
14 Эгамизнинг уйидаги кумуш олиб чиқилаётганда, руҳоний Хилқиё Эгамизнинг Мусо орқали берган Таврот китобини топиб олди. 15 У котиб Шофонга:
— Эгамизнинг уйидан Таврот китобини топиб олдим, — деб китобни Шофонга берди. 16 Шофон эса китобни шоҳга олиб бориб, ҳисобот берди: “Қулларингиз топширилган ҳамма ишларни бажаряптилар. 17 Улар Эгамизнинг уйидаги бор кумушни ўша ердаги ишбошиларга ва ишчиларга бердилар.” 18 Сўнг: “Руҳоний Хилқиё мана бу китобни менга берди”, — дея қўшимча қилгач, Таврот китобини шоҳга овоз чиқариб ўқиб берди.
19 Шоҳ Таврот сўзларини эшитгач, ваҳимага тушганидан кийимларини йиртди. 20 Кейин руҳоний Хилқиёга, Шофон ўғли Охихамга, Михиё ўғли Ахборга , котиб Шофонга ва ўзининг мулозими Осоёҳга шундай фармон берди:
21 — Боринглар, топилган бу китобдаги сўзларга мувофиқ, мен тўғримда ҳам, Исроил ва Яҳудо халқларининг омон қолганлари тўғрисида ҳам Эгамизнинг хоҳиш–иродасини сўранглар. Оталаримиз бу китобдаги сўзларга қулоқ солмаганлари учун, Эгамизнинг амрларига риоя қилмаганлари учун Эгамизнинг даҳшатли ғазаби бизнинг устимизга ёғилди.
22 Руҳоний Хилқиё ва шоҳ жўнатган одамлар Хулда исмли пайғамбар аёл ҳузурига бориб, унга маслаҳат солдилар. Хулда пайғамбар Эгамизнинг уйидаги муқаддас либослар посбони Шаллумнинг хотини эди. Шаллум Тихвонинг ўғли, Хархаснинг набираси эди. Хулда Қуддуснинг янги даҳасида яшарди. 23 Хулда уларга шундай деди:
“Исроил халқининг Худоси — Эгамиз демоқда: сизларни Менинг ҳузуримга юборган одамга шу гапларимни айтинглар: 24 «Мен бу юртга ҳам, бу юртда яшаётган халққа ҳам фалокат келтираман. Яҳудо шоҳи ҳузурида ўқилган китобдаги ҳамма лаънатларни уларга ёғдираман. 25 Улар Мендан юз ўгирганлари учун, бошқа худоларга қурбонликлар келтириб, ўз қўллари билан ясаган бутлари туфайли қаҳримни келтирганлари учун бу юртга ғазабим ёғилади ва асло босилмайди.»
26 Эгамизнинг хоҳиш–иродасини билиш учун сизларни юборган Яҳудо шоҳига шу хабарни беринглар: Исроил халқининг Худоси — Эгамиз сен эшитган сўзларинг тўғрисида шуни айтмоқда: 27 «Сен бу юртга ва юртнинг халқига қарши айтган сўзларимни эшитганингдан кейин, юрагинг юмшади, Менга бўйин эгдинг. Сен Менга бўйин эгганинг учун, қайғудан либосларингни йиртиб, ҳузуримда йиғлаганинг учун Мен илтижоларингни эшитдим. 28 Шунга кўра, сен ота–боболаринг ёнига хотиржам кетасан, ўз қабрингга дафн этиласан. Бу юртга ва унинг аҳлига Мен келтирадиган жамики фалокатларни сен кўрмайсан.»”
Хилқиё ва унинг ҳамроҳлари бу хабарни шоҳга етказдилар.
Шоҳ Йўшиёнинг аҳди
29 Шоҳ Йўшиё хабар бериб, Яҳудо ва Қуддуснинг ҳамма оқсоқолларини ўз ҳузурига тўплади. 30 Жамики Яҳудо халқи ва Қуддус аҳолиси, руҳонийлар, левилар, зодагонлару авом халқ шоҳ бошчилигида Эгамизнинг уйига борди. Шоҳ Эгамизнинг уйидан топилган Таврот китобини бошидан охиригача уларнинг олдида ўқиди. 31 Шоҳ Эгамизнинг уйи эшиги олдидаги ўз жойида туриб: “Эгамиз кўрсатган йўлдан юраман, амрларига итоат этаман, шартларига, фармонларига бутун қалбим билан, жону дилим билан қулоқ соламан, бу китобда ёзилган аҳд сўзларини адо этаман”, деб Эгамиз билан қайта аҳд қилди. 32 Сўнгра у Бенямин қабиласига ва Қуддусдаги ҳамма одамларга бу аҳдга риоя қилиш тўғрисида фармон берди. Ўша кундан бошлаб Қуддус аҳолиси ота–боболарининг Худоси билан қилган аҳд талабларини бажара бошладилар. 33 Йўшиё Исроил халқига қарашли ҳамма ҳудудлардан макруҳ бутларни йўқотди. Исроил халқининг ҳаммасини Эгаси Худога сажда қилдирди. Унинг даврида халқ ота–боболарининг Худоси — Эгамиздан юз ўгирмай, Унга хизмат қилди.
