1–BOB
Sinay togʻidagi voqealarning qayd qilinishi
1 Mazkur kitobda Musoning Isroil xalqiga aytgan nutqi bayon qilingan. Ushbu nutqini u Iordan daryosining sharq tomonidagi choʻlda aytgan edi. Bu choʻl Suf degan joyning qarshisida joylashgan boʻlib, uning bir tomonida Poron shahri, qarama–qarshi tomonida Tofal, Lobon, Xazeroʻt va Dizaxab shaharlari bor edi. 2 (Sinay togʻidan Kadesh–Barnagacha Seir togʻlari boʻylab oʻn bir kunlik yoʻldir .) 3 Isroil xalqi Misrdan chiqqandan keyin, qirqinchi yilning oʻn birinchi oyi birinchi kunida Muso ularga Egamizning amr etgan soʻzlarini aytdi. 4 Bundan oldin u Xashbonda hukmronlik qilgan Amor xalqining shohi Sixoʻnni hamda Ashtaroʻt va Edrey shaharlarida hukmronlik qilgan Bashan shohi Oʻgni magʻlub qilgan edi. 5 Iordanning sharq tomonida, Moʻab yurtida Muso bu qonunlarni Isroil xalqiga quyidagicha tushuntira boshladi:
6 Egamiz Xudo Sinay togʻida bizga shunday dedi: “Bu togʻda ancha vaqt turib qoldingizlar. 7 Endi yoʻlga tushinglar, Amor xalqining qirlariga va ularga qoʻshni boʻlgan Kanʼon xalqining yurtiga boringlar. Bu oʻlkaga Iordan vodiysi , qirlar, gʻarbdagi qir etaklari, Nagav choʻli , Oʻrta yer dengizining qirgʻogʻi, Lubnon va buyuk Furot daryosigacha boʻlgan yerlar kiradi. 8 Mana shu yerlarni sizlarga beryapman. Boringlar, oʻsha yurtni mulk qilib olinglar. Men, Egangiz, bu yerlarni ota–bobolaringiz Ibrohim, Isʼhoq va Yoqubga hamda ularning avlodlariga beraman, deb ont ichganman.”
Muso hakamlarni tayinlaydi
9 Biz Sinay togʻida turgan paytimizda men sizlarga shunday degan edim: “Bir oʻzim ogʻirligingizni koʻtara olmayman. 10 Egangiz Xudo sizlarni koʻpaytirdi. Mana, bugun sizlar osmondagi yulduzlarday son–sanoqsiz boʻldingiz. 11 Ota–bobolaringizning Xudosi — Egangiz Oʻz vaʼdasiga muvofiq sizlarni yana ming karra koʻpaytirsin, sizlarga baraka bersin. 12 Bir oʻzim sizning ogʻirligingizni, muammolaru janjallaringizni koʻtara olarmidim?! 13 Endi har bir qabilangizdan dono, aql–idrokli va obroʻli kishilarni tanlab olinglar. Men oʻsha odamlarni sizlarga yoʻlboshchilar qilaman.”
14 Sizlar menga: “Rejangiz yaxshi”, deb javob berdingizlar.
15 Shunda men dono va obroʻli qabila yoʻlboshchilaringizni ustingizdan nazoratchi qilib tayinladim. Ularga mingboshi, yuzboshi, ellikboshi, oʻnboshi va turli nazoratchilar vazifalarini boʻlib berdim. 16 Oʻsha vaqtda hakamlaringizga shunday deb buyurgan edim: “Birodarlaringiz orasidagi muammolarga yaxshilab quloq soling. Hukmingiz toʻgʻri boʻlsin, Isroil xalqi orasidagi muammolarni hamda qondoshingiz bilan musofir orasidagi muammolarni toʻgʻri hukm qiling. 17 Hukmda tarafkashlik qilmang. Kattaga ham, kichikka ham birday quloq soling. Odamlardan qoʻrqmang, chunki hukm Xudonikidir. Oʻzingiz yecha olmagan masalalarni menga olib keling, ularni oʻzim yechaman.”
18 Qilishingiz lozim boʻlgan hammasini oʻshanda sizlarga aytdim.
Isroil xalqi Kanʼon yurtiga aygʻoqchilarni yuboradi
19 Keyin Egamiz Xudo buyurganiday biz Sinay togʻidan ketdik. Oʻzlaringiz koʻrgan keng va vahimali sahro orqali Amor xalqining qirlariga boradigan yoʻldan yurib, Kadesh–Barnaga bordik. 20 Shundan keyin men sizlarga aytdim: “Mana, Egamiz Xudo bizga berayotgan Amor xalqining qirlariga yetib keldik. 21 Qaranglar, mana shu yerlarning hammasini Egangiz Xudo sizlarga berdi. Qani, endi boringlar, ota–bobolaringizning Xudosi — Egangizning vaʼdasiga muvofiq oʻsha yerni qoʻlga kiritinglar. Qoʻrqmanglar, vahimaga tushmanglar.”
22 Sizlar hammangiz oldimga kelib aytdingizlar: “Bormasimizdan oldin odamlar yuboraylik. Ular oʻsha yurtni tekshirsin. Biz boradigan yoʻl va bosib oladigan shaharlar haqida xabar olib kelishsin.”
23 Rejangiz menga maʼqul boʻldi. Orangizdan oʻn ikki kishini, har bir qabiladan bittadan odamni tanlab oldim. 24 Ular qirlarga chiqdilar, Eshkoʻl vodiysigacha yetib borib, oʻsha yurtni tekshirdilar. 25 U yurtning mevalaridan bizga olib keldilar. “Egamiz Xudo bizga bergan yurt yaxshi ekan”, deb aytdilar.
26 Lekin sizlar bu yurtga borishdan bosh tortdingizlar, Egangiz Xudoning amriga qarshi chiqdingizlar. 27 Chodirlaringizda mingʻirlab shunday dedingiz: “Egamiz bizni yomon koʻradi. U bizni Amor xalqining qoʻliga berib, oʻldirish uchun Misrdan olib chiqdi. 28 Qayerga ketyapmiz oʻzi?! Birodarlarimiz yuragimizni yorib boʻldi–ku! U yerdagi odamlar bizdan kuchliroq, boʻylari ham balandroq ekanini aytishdi. Ularning ulkan shaharlari osmonoʻpar devorlar bilan oʻralgan ekan! U yerda hatto Onoq avlodini ham koʻrishgan ekan.”
29 Shunda men sizlarga dedim: “Vahimaga tushmanglar, ulardan qoʻrqmanglar. 30 Egangiz Xudoning Oʻzi oldingizda yuradi. Koʻzingiz oldida Misrda jang qilganday, sizlar uchun jang qiladi. 31 Egangiz Xudo sizlarga sahroda gʻamxoʻrlik qilganini oʻzingiz koʻrdingiz. U sizlarni shu yergacha, xuddi ota oʻgʻlini opichlaganday, butun yoʻl boʻyi koʻtarib keldi. 32 Shunda ham sizlar Egangiz Xudoga ishonmayapsiz. 33 U esa qarorgoh qurishingiz uchun joy qidirib, oldingizda yurardi. Yuradigan yoʻlingizni koʻrsatib, kechasi ustun shaklidagi alanga ichida, kunduzi esa ustun shaklidagi bulut ichida borardi .”
Egamiz Isroil xalqini jazolaydi
34 Egamiz noliganingizni eshitib, gʻazablandi. U ont ichib dedi: 35 “Men ota–bobolaringizga vaʼda qilgan hosildor yurtga bu qabih naslning birontasi ham kirmaydi. 36 Oʻsha yurtni faqat Yafunax oʻgʻli Xolib koʻradi. U Menga sodiq qoldi. Shuning uchun qadami yetgan yerni unga va uning avlodiga beraman.” 37 Sizlarni deb Egamiz mendan gʻazablanib aytdi: “Sen ham u yerga kirmaysan. 38 U yurtga yordamching Nun oʻgʻli Yoshua kiradi. Unga dalda ber. Yurtni xalqqa mulk qilib olib beradigan oʻshadir. 39 Oʻshanda sizlar, bolalarimiz dushmanlarga oʻlja boʻladi, deb aytgan edingizlar. Bolalaringiz hanuz yaxshi bilan yomonning farqiga bormaydi, ammo yurtga kiradigan oʻshalardir. Men u yurtni bolalaringizga beraman. Ha, ular oʻsha yurtni egallab oladilar. 40 Sizlar esa sahroga qaytinglar! Qizil dengizga boradigan yoʻldan ketinglar.”
41 Egamizning bu gaplaridan keyin, sizlar menga shunday dedingizlar: “Egamizga qarshi gunoh qildik. Endi borib, Egamiz Xudo bizga amr qilganidek, jang qilamiz.” Sizlar, oʻsha qirlarni qoʻlga kiritish oson boʻladi, deb oʻylab, jang qurollaringizni oldingiz.
42 Lekin Egamiz menga shunday dedi: “Ularga ayt, borishmasin. Jang qilib yurishmasin. Axir, Men ular bilan boʻlmayman. Aks holda, dushmanlari ularni magʻlub qiladi.” 43 Sizlarga shunday desam ham, menga quloq solmadingizlar. Egamizning amriga qarshi chiqib, oʻzboshimchalik bilan qirlarga chiqdingizlar. 44 Oʻsha qirlarda yashaydigan Amor xalqi qarshilik koʻrsatib, sizlarni arilar kabi, quvdilar. Sizlarni Seirda tor–mor qildilar. Xoʻrmaxgacha taʼqib qilib, qirib tashladilar. 45 Omon qolganingiz qaytib kelib, Egamizga faryod qildingizlar. Lekin Egamiz na nolangizga quloq soldi, na sizlarga eʼtibor berdi.
46 Shunday qilib, Kadesh–Barnada ancha turdingiz, birmuncha vaqt u yerda qolib ketdingiz.
1–БОБ
Синай тоғидаги воқеаларнинг қайд қилиниши
1 Мазкур китобда Мусонинг Исроил халқига айтган нутқи баён қилинган. Ушбу нутқини у Иордан дарёсининг шарқ томонидаги чўлда айтган эди. Бу чўл Суф деган жойнинг қаршисида жойлашган бўлиб, унинг бир томонида Порон шаҳри, қарама–қарши томонида Тофал, Лобон, Хазерўт ва Дизахаб шаҳарлари бор эди. 2 (Синай тоғидан Кадеш–Барнагача Сеир тоғлари бўйлаб ўн бир кунлик йўлдир .) 3 Исроил халқи Мисрдан чиққандан кейин, қирқинчи йилнинг ўн биринчи ойи биринчи кунида Мусо уларга Эгамизнинг амр этган сўзларини айтди. 4 Бундан олдин у Хашбонда ҳукмронлик қилган Амор халқининг шоҳи Сихўнни ҳамда Аштарўт ва Эдрей шаҳарларида ҳукмронлик қилган Башан шоҳи Ўгни мағлуб қилган эди. 5 Иорданнинг шарқ томонида, Мўаб юртида Мусо бу қонунларни Исроил халқига қуйидагича тушунтира бошлади:
6 Эгамиз Худо Синай тоғида бизга шундай деди: “Бу тоғда анча вақт туриб қолдингизлар. 7 Энди йўлга тушинглар, Амор халқининг қирларига ва уларга қўшни бўлган Канъон халқининг юртига боринглар. Бу ўлкага Иордан водийси , қирлар, ғарбдаги қир этаклари, Нагав чўли , Ўрта ер денгизининг қирғоғи, Лубнон ва буюк Фурот дарёсигача бўлган ерлар киради. 8 Мана шу ерларни сизларга беряпман. Боринглар, ўша юртни мулк қилиб олинглар. Мен, Эгангиз, бу ерларни ота–боболарингиз Иброҳим, Исҳоқ ва Ёқубга ҳамда уларнинг авлодларига бераман, деб онт ичганман.”
Мусо ҳакамларни тайинлайди
9 Биз Синай тоғида турган пайтимизда мен сизларга шундай деган эдим: “Бир ўзим оғирлигингизни кўтара олмайман. 10 Эгангиз Худо сизларни кўпайтирди. Мана, бугун сизлар осмондаги юлдузлардай сон–саноқсиз бўлдингиз. 11 Ота–боболарингизнинг Худоси — Эгангиз Ўз ваъдасига мувофиқ сизларни яна минг карра кўпайтирсин, сизларга барака берсин. 12 Бир ўзим сизнинг оғирлигингизни, муаммолару жанжалларингизни кўтара олармидим?! 13 Энди ҳар бир қабилангиздан доно, ақл–идрокли ва обрўли кишиларни танлаб олинглар. Мен ўша одамларни сизларга йўлбошчилар қиламан.”
14 Сизлар менга: “Режангиз яхши”, деб жавоб бердингизлар.
15 Шунда мен доно ва обрўли қабила йўлбошчиларингизни устингиздан назоратчи қилиб тайинладим. Уларга мингбоши, юзбоши, элликбоши, ўнбоши ва турли назоратчилар вазифаларини бўлиб бердим. 16 Ўша вақтда ҳакамларингизга шундай деб буюрган эдим: “Биродарларингиз орасидаги муаммоларга яхшилаб қулоқ солинг. Ҳукмингиз тўғри бўлсин, Исроил халқи орасидаги муаммоларни ҳамда қондошингиз билан мусофир орасидаги муаммоларни тўғри ҳукм қилинг. 17 Ҳукмда тарафкашлик қилманг. Каттага ҳам, кичикка ҳам бирдай қулоқ солинг. Одамлардан қўрқманг, чунки ҳукм Худоникидир. Ўзингиз еча олмаган масалаларни менга олиб келинг, уларни ўзим ечаман.”
18 Қилишингиз лозим бўлган ҳаммасини ўшанда сизларга айтдим.
Исроил халқи Канъон юртига айғоқчиларни юборади
19 Кейин Эгамиз Худо буюрганидай биз Синай тоғидан кетдик. Ўзларингиз кўрган кенг ва ваҳимали саҳро орқали Амор халқининг қирларига борадиган йўлдан юриб, Кадеш–Барнага бордик. 20 Шундан кейин мен сизларга айтдим: “Мана, Эгамиз Худо бизга бераётган Амор халқининг қирларига етиб келдик. 21 Қаранглар, мана шу ерларнинг ҳаммасини Эгангиз Худо сизларга берди. Қани, энди боринглар, ота–боболарингизнинг Худоси — Эгангизнинг ваъдасига мувофиқ ўша ерни қўлга киритинглар. Қўрқманглар, ваҳимага тушманглар.”
22 Сизлар ҳаммангиз олдимга келиб айтдингизлар: “Бормасимиздан олдин одамлар юборайлик. Улар ўша юртни текширсин. Биз борадиган йўл ва босиб оладиган шаҳарлар ҳақида хабар олиб келишсин.”
23 Режангиз менга маъқул бўлди. Орангиздан ўн икки кишини, ҳар бир қабиладан биттадан одамни танлаб олдим. 24 Улар қирларга чиқдилар, Эшкўл водийсигача етиб бориб, ўша юртни текширдилар. 25 У юртнинг меваларидан бизга олиб келдилар. “Эгамиз Худо бизга берган юрт яхши экан”, деб айтдилар.
26 Лекин сизлар бу юртга боришдан бош тортдингизлар, Эгангиз Худонинг амрига қарши чиқдингизлар. 27 Чодирларингизда минғирлаб шундай дедингиз: “Эгамиз бизни ёмон кўради. У бизни Амор халқининг қўлига бериб, ўлдириш учун Мисрдан олиб чиқди. 28 Қаерга кетяпмиз ўзи?! Биродарларимиз юрагимизни ёриб бўлди–ку! У ердаги одамлар биздан кучлироқ, бўйлари ҳам баландроқ эканини айтишди. Уларнинг улкан шаҳарлари осмонўпар деворлар билан ўралган экан! У ерда ҳатто Оноқ авлодини ҳам кўришган экан.”
29 Шунда мен сизларга дедим: “Ваҳимага тушманглар, улардан қўрқманглар. 30 Эгангиз Худонинг Ўзи олдингизда юради. Кўзингиз олдида Мисрда жанг қилгандай, сизлар учун жанг қилади. 31 Эгангиз Худо сизларга саҳрода ғамхўрлик қилганини ўзингиз кўрдингиз. У сизларни шу ергача, худди ота ўғлини опичлагандай, бутун йўл бўйи кўтариб келди. 32 Шунда ҳам сизлар Эгангиз Худога ишонмаяпсиз. 33 У эса қароргоҳ қуришингиз учун жой қидириб, олдингизда юрарди. Юрадиган йўлингизни кўрсатиб, кечаси устун шаклидаги аланга ичида, кундузи эса устун шаклидаги булут ичида борарди .”
Эгамиз Исроил халқини жазолайди
34 Эгамиз нолиганингизни эшитиб, ғазабланди. У онт ичиб деди: 35 “Мен ота–боболарингизга ваъда қилган ҳосилдор юртга бу қабиҳ наслнинг биронтаси ҳам кирмайди. 36 Ўша юртни фақат Яфунах ўғли Холиб кўради. У Менга содиқ қолди. Шунинг учун қадами етган ерни унга ва унинг авлодига бераман.” 37 Сизларни деб Эгамиз мендан ғазабланиб айтди: “Сен ҳам у ерга кирмайсан. 38 У юртга ёрдамчинг Нун ўғли Ёшуа киради. Унга далда бер. Юртни халққа мулк қилиб олиб берадиган ўшадир. 39 Ўшанда сизлар, болаларимиз душманларга ўлжа бўлади, деб айтган эдингизлар. Болаларингиз ҳануз яхши билан ёмоннинг фарқига бормайди, аммо юртга кирадиган ўшалардир. Мен у юртни болаларингизга бераман. Ҳа, улар ўша юртни эгаллаб оладилар. 40 Сизлар эса саҳрога қайтинглар! Қизил денгизга борадиган йўлдан кетинглар.”
41 Эгамизнинг бу гапларидан кейин, сизлар менга шундай дедингизлар: “Эгамизга қарши гуноҳ қилдик. Энди бориб, Эгамиз Худо бизга амр қилганидек, жанг қиламиз.” Сизлар, ўша қирларни қўлга киритиш осон бўлади, деб ўйлаб, жанг қуролларингизни олдингиз.
42 Лекин Эгамиз менга шундай деди: “Уларга айт, боришмасин. Жанг қилиб юришмасин. Ахир, Мен улар билан бўлмайман. Акс ҳолда, душманлари уларни мағлуб қилади.” 43 Сизларга шундай десам ҳам, менга қулоқ солмадингизлар. Эгамизнинг амрига қарши чиқиб, ўзбошимчалик билан қирларга чиқдингизлар. 44 Ўша қирларда яшайдиган Амор халқи қаршилик кўрсатиб, сизларни арилар каби, қувдилар. Сизларни Сеирда тор–мор қилдилар. Хўрмахгача таъқиб қилиб, қириб ташладилар. 45 Омон қолганингиз қайтиб келиб, Эгамизга фарёд қилдингизлар. Лекин Эгамиз на нолангизга қулоқ солди, на сизларга эътибор берди.
46 Шундай қилиб, Кадеш–Барнада анча турдингиз, бирмунча вақт у ерда қолиб кетдингиз.
