22–BOB
Mixiyo Axabni ogohlantiradi
1 Oradan uch yil oʻtdi. Shu vaqt oraligʻida Oram bilan Isroil oʻrtasida urush boʻlmadi. 2 Uchinchi yili Yahudo shohi Yohushafat Isroil shohi huzuriga keldi. 3 Isroil shohi aʼyonlariga dedi:
— Giladdagi Ramoʻt bizniki ekanini bilasizlarmi? Lekin biz bu shaharni uzoq vaqtdan buyon Oram shohidan tortib olmay, sukut saqlab kelyapmiz.
4 — Giladdagi Ramoʻt uchun jang qilmoqqa men bilan borasanmi? — deb soʻradi Axab Yohushafatdan.
— Meni goʻyo oʻzing deb bil, xalqimni oʻzingning xalqing deb, otlarimni oʻzingning otlaring deb bil, — dedi unga Yohushafat. 5 Yohushafat Isroil shohiga yana aytdi:
— Avval Egamizning xohish–irodasini bil–chi, U nima der ekan.
6 Isroil shohi toʻrt yuzga yaqin paygʻambarni toʻplab ulardan soʻradi:
— Giladdagi Ramoʻt uchun jang qilmoqqa boraymi yoki bormaymi?
— Boraversinlar, Rabbiy u shaharni shoh hazratlarining qoʻliga beradi.
7 — Bu yerda ulardan boshqa Egamizning birorta paygʻambari qolmadimi? Agar boʻlsa, undan ham soʻrab koʻraylik, — dedi Yohushafat.
8 — Yana bir kishi bor, — dedi Axab Yohushafatga, — Yimloning oʻgʻli Mixiyo. U orqali Egamizning xohish–irodasini bilsak boʻladi. Lekin men uni yomon koʻraman, chunki u men haqimda bashorat qilsa, xayrli gap aytmaydi, har doim xunuk gap aytadi.
— Ey shoh, bunday deb aytma, — dedi Yohushafat. 9 Isroil shohi mulozimini chaqirib:
— Tez borib, Yimloning oʻgʻli Mixiyoni olib kel, — deb buyurdi.
10 Isroil shohi Axab va Yahudo shohi Yohushafat shohlik liboslarini kiyib, har qaysisi oʻz taxtida Samariya darvozasi yonidagi bugʻdoy yanchiladigan maydonda oʻtirar, hamma paygʻambarlar esa ularning roʻparasida turib bashorat qilayotgan edi. 11 Xanano oʻgʻli Zidqiyo temir shoxlar yasab, dedi:
— Egamiz: “Oram lashkarini qirib bitirmaguningcha, ularni shu shoxlar bilan suzaverasan”, deb aytmoqda.
12 Boshqa paygʻambarlar ham shohga:
— Ramoʻtga boraversinlar, albatta gʻalaba qiladilar, Egamiz oʻsha shaharni shohimizning qoʻllariga beradi, — deb bashorat qildilar.
13 Mulozim Mixiyoni chaqirish uchun ketdi. U Mixiyoning oldiga borib, unga dedi:
— Qara, hozir hamma paygʻambarlar bir ogʻizdan shohga yaxshilikdan bashorat qilyaptilar. Sening bashorating ham ularnikiday boʻlsin. Sen ham yaxshilikdan karomat qil.
14 — Xudo haqi! Egamiz menga nimani ayon qilsa, shuni aytaman, — dedi Mixiyo.
15 Mixiyo shoh huzuriga keldi.
— Ey Mixiyo, men Giladdagi Ramoʻt shahrini qaytarib olish uchun jang qilmoqchiman. Ramoʻtga hujum qilaymi yoki yoʻqmi? — deb soʻradi shoh undan.
— Hujum qilaversinlar, albatta gʻolib keladilar, — dedi Mixiyo. — Egamiz oʻsha shaharni shoh hazratlarining qoʻliga beradi.
16 — Faqat haqiqatni aytishing uchun Egamiz nomini oʻrtaga qoʻyib, senga necha marta ont ichdirayin?! — deb shoh undan yana soʻradi.
17 Mixiyo unga shunday javob berdi:
— Isroil xalqini koʻrib turibman, ular togʻlar ustida yoyilib yurgan choʻponsiz qoʻylarga oʻxshaydi. Egamiz menga dedi: “Ularning xoʻjayini yoʻq, har biri oʻz uyiga tinch–omon qaytib ketsin.”
18 — U men haqimda bashorat qilganda xayrli gap aytmaydi, balki xunuk xabar aytadi, deb senga aytmaganmidim?! — deb xafaligini izhor qildi Axab Yohushafatga.
19 — Unday boʻlsa, Egamizning soʻzlarini eshitsinlar, — dedi Mixiyo Axabga. — Men Egamizni Oʻzining taxtida oʻtirgan holatda koʻrdim. Jamiki samoviy mavjudotlar Uning oʻng va chap tomonidan joy olgan edi. 20 Egamiz ulardan soʻradi: “Axab Giladdagi Ramoʻt shahriga borib, oʻsha yerda halok boʻlsin deya, kim uni oʻziga ogʻdira oladi?” Biri unday dedi, boshqasi bunday dedi. 21 Bir payt ruhlardan bittasi Egamizning roʻparasida paydo boʻldi va: “Uni men koʻndiraman”, dedi. 22 “Qanday qilib koʻndirasan?” soʻradi Egamiz. “Men chiqib, hamma paygʻambarlarning ogʻzida yolgʻonchi ruhga aylanaman”, dedi u. “Sen uni koʻndir, bor, aytganingday qil, sen uddasidan chiqasan”, dedi Egamiz. 23 Mana koʻrdingizmi, Egamiz hamma paygʻambarlaringizning ogʻziga yolgʻonchi ruh solib qoʻygan. U boshingizga falokat keltirishga qaror qilgan.
24 Shu payt Xanano oʻgʻli Zidqiyo Mixiyoning oldiga kelib, uning yuziga bir shapaloq urdi:
— Nahotki Egamizning Ruhi meni tark etib, sen bilan gaplashgani ketgan boʻlsa?! Ayt–chi, u qaysi yoʻldan ketdi? — soʻradi Zidqiyo.
25 — Qarab tur, sichqonning ini ming tanga boʻlib, yashiringani ichkari xonaga yugurganingda koʻrasan, — dedi Mixiyo Zidqiyoga.
26 — Mixiyoni ushlanglar! — buyurdi Isroil shohi. — Uni shahar hokimi Omonning va shahzoda Yoʻshning huzuriga olib boringlar. 27 Ularga mening amrimni yetkazinglar. Ular Mixiyoni zindonga tashlashsin. Men sogʻ–salomat qaytib kelgunimcha, oz–moz non–suv berib tursin, xolos.
28 — Ey xaloyiq! Hammangiz eshitib qoʻying! Agar shoh hazratlari sogʻ–salomat qaytib kelsalar, Egamiz men orqali gapirmagan boʻladi, — dedi Mixiyo.
Axabning oʻlimi
29 Isroil shohi Axab bilan Yahudo shohi Yohushafat Giladdagi Ramoʻt shahriga ketishdi.
30 — Men qiyofamni oʻzgartirib, jangga kiraman, sen esa shohlik liboslaringni kiyib ol, — dedi Axab Yohushafatga.
Axab qiyofasini oʻzgartirib, jangga kirdi. 31 Oram shohi oʻttiz ikkita jang aravalari qoʻmondoniga: “Kattasi bilan ham, kichigi bilan ham jang qilib oʻtirmanglar, asosiy hujumni Isroil shohining oʻziga qaratinglar”, deb amr bergan edi. 32 Jang aravalari qoʻmondonlari Yohushafatni koʻrgach: “Isroil shohi ana shu!” deb oʻylab unga hujum boshladilar. Lekin Yohushafat jangga daʼvat qilib baqirganda, 33 aravalarning qoʻmondonlari bildilarki, u Isroil shohi emas ekan. Qoʻmondonlar orqaga qaytdilar. 34 Bir odam bexosdan yoyini tortib qoʻyib yuborgan edi, oʻq toʻppa–toʻgʻri Isroil shohiga kelib tegdi. Shohning ustidagi sovuti ulangan joydan oʻq kirib ketgan ekan. Shoh ogʻir jarohatlandi.
— Otni orqaga bur, men jarohatlandim, lashkar orasidan meni olib chiqib ket! — dedi shoh izvoshchisiga.
35 Oʻsha kuni gʻoyatda shiddatli jang boʻldi. Shoh esa aravasi ustida suyanib Oram lashkarini kuzatib turdi. Oʻq tekkan joydan aravaning ichiga qon oqardi. Kechga tomon borib shoh qazo qildi. 36 Kunbotar paytida lashkar orasida: “Har kim oʻz shahriga, oʻz yurtiga ketaversin!” degan ovoza tarqaldi.
37 Shohning jasadini Samariyaga olib kelib, oʻsha yerda dafn qildilar. 38 Aravani esa Samariyadagi hovuzda yuvdilar. Fohishalar ham shu yerda yuvinishardi. Egamizning aytgani boʻldi: koʻppaklar uning qonini yaladi.
39 Axabning boshqa ishlari, butun faoliyati, fil suyagidan qurgan saroyi, hamma mustahkam qilgan shaharlari haqida “Isroil shohlari tarixi” kitobida yozilgan. 40 Axab olamdan oʻtdi. Uning oʻrniga oʻgʻli Oxoziyo shoh boʻldi.
Yahudo shohi Yohushafat
41 Isroil shohi Axab shohlik qilayotganiga toʻrt yil boʻlganda, Yohushafat Yahudoga shoh boʻlgan edi. Yohushafat Osoning oʻgʻli edi. 42 Oʻshanda Yohushafat oʻttiz besh yoshda edi. U Quddusda yigirma besh yil shohlik qildi. Onasi Oziba Shilxining qizi edi.
43 Yohushafat otasi Osoning yoʻlidan yurdi. Yoʻldan ozmay, Egamiz oldida toʻgʻri ishlar qildi. Lekin sajdagohlarni yoʻq qilib tashlamadi. Xalq hamon oʻsha joylarda qurbonlik qilib, tutatqi tutatardi. 44 Yohushafat Isroil shohi bilan sulh tuzdi. 45 Yohushafatning boshqa ishlari, koʻrsatgan qahramonliklari, qanday jang qilgani “Yahudo shohlari tarixi” kitobida yozilgan. 46 Otasi Oso davridan qolgan–qutgan sajdagohlardagi fohishlarni Yohushafat yurtdan quvib chiqardi.
47 Bu paytda Edomda shoh yoʻq edi, shohning noibi yurtni boshqarardi.
Yohushafatning kemalari
48 Yohushafat: “Ofirdan oltin olib kelaman” deb, dengizda savdo kemalari yasadi, lekin Ezyoʻn–Geberga borganda, kemalar parchalanib, Ofirga yeta olmadi. 49 Oʻshanda Isroil shohi Oxoziyo Yohushafatga: “Mening odamlarim sening odamlaring bilan birga kemada ketsin”, degan, lekin u rozi boʻlmagan edi.
50 Yohushafat olamdan oʻtdi. U ham bobosi Dovud qalʼasida, ota–bobolari yoniga dafn qilindi. Uning oʻrniga oʻgʻli Yohuram shoh boʻldi.
Isroil shohi Oxoziyo
51 Yohushafat Yahudoda shohlik qilayotganiga oʻn yetti yil boʻlganda, Oxoziyo Isroilga shoh boʻldi. Oxoziyo Axabning oʻgʻli edi. U Samariyada istiqomat qilardi. U ikki yil Isroil shohi boʻldi. 52 Oxoziyo Egamiz oldida qabih ishlar qildi. Ota–onasining yoʻlidan, Isroilni gunohga botirgan Nabat oʻgʻli Yeribomning yoʻlidan ketdi. 53 Oxoziyo Baalga xizmat qilib, unga topindi. Isroil xalqining Xudosi — Egamiz uning qilmishlaridan qattiq gʻazablandi. Binobarin, otasi ham Egamizning qahrini keltirgan edi.
22–БОБ
Михиё Ахабни огоҳлантиради
1 Орадан уч йил ўтди. Шу вақт оралиғида Орам билан Исроил ўртасида уруш бўлмади. 2 Учинчи йили Яҳудо шоҳи Ёҳушафат Исроил шоҳи ҳузурига келди. 3 Исроил шоҳи аъёнларига деди:
— Гиладдаги Рамўт бизники эканини биласизларми? Лекин биз бу шаҳарни узоқ вақтдан буён Орам шоҳидан тортиб олмай, сукут сақлаб келяпмиз.
4 — Гиладдаги Рамўт учун жанг қилмоққа мен билан борасанми? — деб сўради Ахаб Ёҳушафатдан.
— Мени гўё ўзинг деб бил, халқимни ўзингнинг халқинг деб, отларимни ўзингнинг отларинг деб бил, — деди унга Ёҳушафат. 5 Ёҳушафат Исроил шоҳига яна айтди:
— Аввал Эгамизнинг хоҳиш–иродасини бил–чи, У нима дер экан.
6 Исроил шоҳи тўрт юзга яқин пайғамбарни тўплаб улардан сўради:
— Гиладдаги Рамўт учун жанг қилмоққа борайми ёки бормайми?
— Бораверсинлар, Раббий у шаҳарни шоҳ ҳазратларининг қўлига беради.
7 — Бу ерда улардан бошқа Эгамизнинг бирорта пайғамбари қолмадими? Агар бўлса, ундан ҳам сўраб кўрайлик, — деди Ёҳушафат.
8 — Яна бир киши бор, — деди Ахаб Ёҳушафатга, — Йимлонинг ўғли Михиё. У орқали Эгамизнинг хоҳиш–иродасини билсак бўлади. Лекин мен уни ёмон кўраман, чунки у мен ҳақимда башорат қилса, хайрли гап айтмайди, ҳар доим хунук гап айтади.
— Эй шоҳ, бундай деб айтма, — деди Ёҳушафат. 9 Исроил шоҳи мулозимини чақириб:
— Тез бориб, Йимлонинг ўғли Михиёни олиб кел, — деб буюрди.
10 Исроил шоҳи Ахаб ва Яҳудо шоҳи Ёҳушафат шоҳлик либосларини кийиб, ҳар қайсиси ўз тахтида Самария дарвозаси ёнидаги буғдой янчиладиган майдонда ўтирар, ҳамма пайғамбарлар эса уларнинг рўпарасида туриб башорат қилаётган эди. 11 Ханано ўғли Зидқиё темир шохлар ясаб, деди:
— Эгамиз: “Орам лашкарини қириб битирмагунингча, уларни шу шохлар билан сузаверасан”, деб айтмоқда.
12 Бошқа пайғамбарлар ҳам шоҳга:
— Рамўтга бораверсинлар, албатта ғалаба қиладилар, Эгамиз ўша шаҳарни шоҳимизнинг қўлларига беради, — деб башорат қилдилар.
13 Мулозим Михиёни чақириш учун кетди. У Михиёнинг олдига бориб, унга деди:
— Қара, ҳозир ҳамма пайғамбарлар бир оғиздан шоҳга яхшиликдан башорат қиляптилар. Сенинг башоратинг ҳам уларникидай бўлсин. Сен ҳам яхшиликдан каромат қил.
14 — Худо ҳақи! Эгамиз менга нимани аён қилса, шуни айтаман, — деди Михиё.
15 Михиё шоҳ ҳузурига келди.
— Эй Михиё, мен Гиладдаги Рамўт шаҳрини қайтариб олиш учун жанг қилмоқчиман. Рамўтга ҳужум қилайми ёки йўқми? — деб сўради шоҳ ундан.
— Ҳужум қилаверсинлар, албатта ғолиб келадилар, — деди Михиё. — Эгамиз ўша шаҳарни шоҳ ҳазратларининг қўлига беради.
16 — Фақат ҳақиқатни айтишинг учун Эгамиз номини ўртага қўйиб, сенга неча марта онт ичдирайин?! — деб шоҳ ундан яна сўради.
17 Михиё унга шундай жавоб берди:
— Исроил халқини кўриб турибман, улар тоғлар устида ёйилиб юрган чўпонсиз қўйларга ўхшайди. Эгамиз менга деди: “Уларнинг хўжайини йўқ, ҳар бири ўз уйига тинч–омон қайтиб кетсин.”
18 — У мен ҳақимда башорат қилганда хайрли гап айтмайди, балки хунук хабар айтади, деб сенга айтмаганмидим?! — деб хафалигини изҳор қилди Ахаб Ёҳушафатга.
19 — Ундай бўлса, Эгамизнинг сўзларини эшитсинлар, — деди Михиё Ахабга. — Мен Эгамизни Ўзининг тахтида ўтирган ҳолатда кўрдим. Жамики самовий мавжудотлар Унинг ўнг ва чап томонидан жой олган эди. 20 Эгамиз улардан сўради: “Ахаб Гиладдаги Рамўт шаҳрига бориб, ўша ерда ҳалок бўлсин дея, ким уни ўзига оғдира олади?” Бири ундай деди, бошқаси бундай деди. 21 Бир пайт руҳлардан биттаси Эгамизнинг рўпарасида пайдо бўлди ва: “Уни мен кўндираман”, деди. 22 “Қандай қилиб кўндирасан?” сўради Эгамиз. “Мен чиқиб, ҳамма пайғамбарларнинг оғзида ёлғончи руҳга айланаман”, деди у. “Сен уни кўндир, бор, айтганингдай қил, сен уддасидан чиқасан”, деди Эгамиз. 23 Мана кўрдингизми, Эгамиз ҳамма пайғамбарларингизнинг оғзига ёлғончи руҳ солиб қўйган. У бошингизга фалокат келтиришга қарор қилган.
24 Шу пайт Ханано ўғли Зидқиё Михиёнинг олдига келиб, унинг юзига бир шапалоқ урди:
— Наҳотки Эгамизнинг Руҳи мени тарк этиб, сен билан гаплашгани кетган бўлса?! Айт–чи, у қайси йўлдан кетди? — сўради Зидқиё.
25 — Қараб тур, сичқоннинг ини минг танга бўлиб, яширингани ичкари хонага югурганингда кўрасан, — деди Михиё Зидқиёга.
26 — Михиёни ушланглар! — буюрди Исроил шоҳи. — Уни шаҳар ҳокими Омоннинг ва шаҳзода Йўшнинг ҳузурига олиб боринглар. 27 Уларга менинг амримни етказинглар. Улар Михиёни зиндонга ташлашсин. Мен соғ–саломат қайтиб келгунимча, оз–моз нон–сув бериб турсин, холос.
28 — Эй халойиқ! Ҳаммангиз эшитиб қўйинг! Агар шоҳ ҳазратлари соғ–саломат қайтиб келсалар, Эгамиз мен орқали гапирмаган бўлади, — деди Михиё.
Ахабнинг ўлими
29 Исроил шоҳи Ахаб билан Яҳудо шоҳи Ёҳушафат Гиладдаги Рамўт шаҳрига кетишди.
30 — Мен қиёфамни ўзгартириб, жангга кираман, сен эса шоҳлик либосларингни кийиб ол, — деди Ахаб Ёҳушафатга.
Ахаб қиёфасини ўзгартириб, жангга кирди. 31 Орам шоҳи ўттиз иккита жанг аравалари қўмондонига: “Каттаси билан ҳам, кичиги билан ҳам жанг қилиб ўтирманглар, асосий ҳужумни Исроил шоҳининг ўзига қаратинглар”, деб амр берган эди. 32 Жанг аравалари қўмондонлари Ёҳушафатни кўргач: “Исроил шоҳи ана шу!” деб ўйлаб унга ҳужум бошладилар. Лекин Ёҳушафат жангга даъват қилиб бақирганда, 33 араваларнинг қўмондонлари билдиларки, у Исроил шоҳи эмас экан. Қўмондонлар орқага қайтдилар. 34 Бир одам бехосдан ёйини тортиб қўйиб юборган эди, ўқ тўппа–тўғри Исроил шоҳига келиб тегди. Шоҳнинг устидаги совути уланган жойдан ўқ кириб кетган экан. Шоҳ оғир жароҳатланди.
— Отни орқага бур, мен жароҳатландим, лашкар орасидан мени олиб чиқиб кет! — деди шоҳ извошчисига.
35 Ўша куни ғоятда шиддатли жанг бўлди. Шоҳ эса араваси устида суяниб Орам лашкарини кузатиб турди. Ўқ теккан жойдан араванинг ичига қон оқарди. Кечга томон бориб шоҳ қазо қилди. 36 Кунботар пайтида лашкар орасида: “Ҳар ким ўз шаҳрига, ўз юртига кетаверсин!” деган овоза тарқалди.
37 Шоҳнинг жасадини Самарияга олиб келиб, ўша ерда дафн қилдилар. 38 Аравани эса Самариядаги ҳовузда ювдилар. Фоҳишалар ҳам шу ерда ювинишарди. Эгамизнинг айтгани бўлди: кўппаклар унинг қонини ялади.
39 Ахабнинг бошқа ишлари, бутун фаолияти, фил суягидан қурган саройи, ҳамма мустаҳкам қилган шаҳарлари ҳақида “Исроил шоҳлари тарихи” китобида ёзилган. 40 Ахаб оламдан ўтди. Унинг ўрнига ўғли Охозиё шоҳ бўлди.
Яҳудо шоҳи Ёҳушафат
41 Исроил шоҳи Ахаб шоҳлик қилаётганига тўрт йил бўлганда, Ёҳушафат Яҳудога шоҳ бўлган эди. Ёҳушафат Осонинг ўғли эди. 42 Ўшанда Ёҳушафат ўттиз беш ёшда эди. У Қуддусда йигирма беш йил шоҳлик қилди. Онаси Озиба Шилхининг қизи эди.
43 Ёҳушафат отаси Осонинг йўлидан юрди. Йўлдан озмай, Эгамиз олдида тўғри ишлар қилди. Лекин саждагоҳларни йўқ қилиб ташламади. Халқ ҳамон ўша жойларда қурбонлик қилиб, тутатқи тутатарди. 44 Ёҳушафат Исроил шоҳи билан сулҳ тузди. 45 Ёҳушафатнинг бошқа ишлари, кўрсатган қаҳрамонликлари, қандай жанг қилгани “Яҳудо шоҳлари тарихи” китобида ёзилган. 46 Отаси Осо давридан қолган–қутган саждагоҳлардаги фоҳишларни Ёҳушафат юртдан қувиб чиқарди.
47 Бу пайтда Эдомда шоҳ йўқ эди, шоҳнинг ноиби юртни бошқарарди.
Ёҳушафатнинг кемалари
48 Ёҳушафат: “Офирдан олтин олиб келаман” деб, денгизда савдо кемалари ясади, лекин Эзйўн–Геберга борганда, кемалар парчаланиб, Офирга ета олмади. 49 Ўшанда Исроил шоҳи Охозиё Ёҳушафатга: “Менинг одамларим сенинг одамларинг билан бирга кемада кетсин”, деган, лекин у рози бўлмаган эди.
50 Ёҳушафат оламдан ўтди. У ҳам бобоси Довуд қалъасида, ота–боболари ёнига дафн қилинди. Унинг ўрнига ўғли Ёҳурам шоҳ бўлди.
Исроил шоҳи Охозиё
51 Ёҳушафат Яҳудода шоҳлик қилаётганига ўн етти йил бўлганда, Охозиё Исроилга шоҳ бўлди. Охозиё Ахабнинг ўғли эди. У Самарияда истиқомат қиларди. У икки йил Исроил шоҳи бўлди. 52 Охозиё Эгамиз олдида қабиҳ ишлар қилди. Ота–онасининг йўлидан, Исроилни гуноҳга ботирган Набат ўғли Ерибомнинг йўлидан кетди. 53 Охозиё Баалга хизмат қилиб, унга топинди. Исроил халқининг Худоси — Эгамиз унинг қилмишларидан қаттиқ ғазабланди. Бинобарин, отаси ҳам Эгамизнинг қаҳрини келтирган эди.
