37–BOB
Shoh Hizqiyo Ishayodan maslahat soʻraydi
1 Shoh Hizqiyo bularni eshitgach, qaygʻudan liboslarini yirtdi. Qanorga oʻranib , Egamizning uyiga bordi. 2 U bosh vazir Eliyaqimni, kotib Shavnani va oqsoqol ruhoniylarni Omiz oʻgʻli Ishayo paygʻambarning huzuriga yubordi. Hammalari qanorga oʻranib olgan edilar. 3 Ular Ishayoning huzuriga borib, shunday dedilar:
— Hizqiyo aytyaptiki: “Bugun jafo chekyapmiz, jazo olyapmiz, sharmanda boʻlyapmiz. Biz tugʻayotgan, lekin tugʻish uchun madori qolmagan ayolga oʻxshaymiz. 4 Barhayot Xudoni tahqirlash uchun Ossuriya shohi oʻzining mulozimini yuboribdi. Mulozimning soʻzlarini koshkiydi Egangiz Xudo eshitsa–yu, oʻsha soʻzlari uchun ularni jazolasa. Endi shahardagi tirik qolganlar uchun iltijo qiling.”
5 Shohning aytib yuborgan bu xabarini Ishayo eshitgach, 6 Hizqiyoning aʼyonlariga shunday dedi:
— Shohingizga shu gaplarni yetkazinglar: “Egamiz shunday aytmoqda: Ossuriya shohining qullari Meni haqoratlab aytgan soʻzlaridan qoʻrqma. 7 Men Ossuriya shohining yuragiga gʻulgʻula solaman, u bir mish–mishni eshitib, oʻz yurtiga qaytib ketadi. Unga oʻz yurtida ajal keltiraman.”
Ossuriya shohining Hizqiyoga maktubi
8 Ossuriya shohi Sanxarivning Laxish shahridan qaytib ketganini eshitib, shohning mulozimi ham orqasiga qaytdi. Shohni Libna shahriga qarshi urishayotgan yerida topdi. 9-10 Sanxariv: “Habashiston shohi Tirxoqo sen bilan urush qilgani otlandi” degan xabarni eshitdi. U Habashistonga qarshi jang boshlashdan oldin Yahudo shohi Hizqiyoga yana odamlari orqali shu gapni yetkazdi:
“Umid qilgan xudoying seni aldamasin: «Quddus Ossuriya shohiga taslim boʻlmaydi», deb seni laqillatmasin. 11 Axir, oʻzing eshitgansan–ku! Ossuriya shohlari hamma yurtlarni yer bilan yakson qilgan. Endi sen qutulaman, deb oʻylayapsanmi?! 12 Otalarim qancha xalqlarni xonavayron qildi. Ularni xudolari qutqarmadi–ku! Gozan, Xoron, Razaf aholisi, Talassarda yashagan Eden xalqlari qutula oldimi?! 13 Qani, ayt–chi, Xomat shahrining shohi qani endi?! Arpad, Sefarvayim, Xana, Ivvax shaharlarining shohlari qayerda?!”
14 Hizqiyo xabarchilarning qoʻlidan maktubni olib oʻqigach, Egamizning uyiga kirdi. Maktubni Egamizning oldida ochib, yerga yoydi va 15 yolvorib ibodat qildi: 16 “Ey ikki karub orasida taxt qurgan Isroil xalqining Xudosi — Sarvari Olam! Butun yer yuzidagi shohliklarning tanho Xudosi Sensan. Osmonni va yerni Sen yaratgansan. 17 Ey Egamiz! Quloq solib, eshit. Ey Egamiz, koʻzlaringni ochib, qara. Sanxarivning hamma aytganlarini, u barhayot Xudoni qanday haqoratlaganini bilib qoʻy. 18 Ey Egamiz! Biz bilamizki, Ossuriya shohlari hamma xalqlarni va ularning yurtlarini vayron qilganlar. 19 Oʻsha xalqlarning xudolarini olovda yoqib, yoʻq qilganlar. Chunki oʻsha narsalar xudolar emas, balki inson qoʻli bilan yogʻochdan, toshdan yasalgan narsalar edi. 20 Ey Egamiz Xudo! Endi Sen bizni Sanxarivning qoʻlidan qutqargin, toki butun yer yuzidagi shohliklar Sening tanho Egamiz ekaningni bilishsin! ”
Ishayo shoh Hizqiyoga Xudoning soʻzini yetkazadi
21 Omiz oʻgʻli Ishayo Hizqiyoga shunday xabar yubordi:
“Isroil xalqining Xudosi — Egamiz aytmoqda: «Ossuriya shohi Sanxariv haqida qilgan iltijolaringni eshitdim.» 22 Egamiz unga qarshi shu soʻzlarni menga ayon qildi:
«Bokira qiz Quddus sendan nafratlanadi,
Ustingdan kuladi.
Goʻzal Sion orqangdan masxara qiladi,
Boshini chayqaydi.
23 Kimni haqorat qilding oʻzi?
Kimni tahqirlading?
Kimga qoʻrs gapirding?
Kiborlarcha boqding, hey?
Isroil xalqining Muqaddas Xudosiga!
24 Xabarchilaring orqali Men, Rabbiyni haqorat qilding.
Oʻzing haqingda aytdingki:
‘Koʻplab jang aravalarim bilan togʻ choʻqqilarini zabt etdim.
Lubnondagi inson qadami yetmagan joylarga yetib bordim.
Eng baland sadr daraxtlarini,
Eng aʼlo sarv daraxtlarini qoʻpordim.
Lubnonning eng uzoq tepaliklariga,
Hatto eng qalin oʻrmonlariga yetib bordim.
25 Men quduqlar qazib,
Suvlaridan ichdim.
Misrning hamma daryolarini
Oyogʻim kafti bilan quritdim.’
26 Eshitmaganmisan, ey Sanxariv,
Ancha oldin moʻljallab qoʻygan edim,
Buni azaldan reja qilgan edim.
Endi amalga oshirdim.
Qalʼalarni vayronaga aylantirsin deb,
Men senga kuch berdim.
27 Qoʻlu qanoti qirqildi shahar ahlining,
Vahimaga tushib, uyatga qoldilar.
Ular dalada oʻsgan oʻt, yangi maysalar kabidir.
Tomlarda oʻsgan maysalarga oʻxshab,
Yetilmasdan oldin qurib qoldilar .
28 Seni har tomondan bilaman, ey Sanxariv!
Qachon urushga chiqib,
Uyingga qachon qaytishingni ham bilaman.
Bilaman: Mendan gʻazabdasan.
29 Mendan qattiq gʻazabdasan.
Manmanliging qulogʻimga yetib keldi.
Endi Men burningdan halqamni,
Ogʻzingdan suvligʻimni oʻtkazaman .
Kelgan yoʻlingdan seni qaytarib olib ketaman.»
30 Ey Hizqiyo, mana bular sen uchun nishona boʻladi: bu yil oʻz–oʻzidan yerdan oʻsib chiqqanlarni tanovul qilasiz. Ikkinchi yili ham oʻrnidan oʻsib chiqqanini yeysiz. Uchinchi yil esa urugʻ ekib, hosil oʻrasiz. Uzumzorlar barpo qilib, mevasin tanovul qilasiz. 31 Yahudo xalqining qutulib qolganlari yana ildiz otib, meva beradi. 32 Xalqning qolgani Quddusdan, qutulganlari Sion togʻidan keladi. Sarvari Olam Oʻz gʻayrati bilan buni amalga oshiradi.
33 Ossuriya shohi toʻgʻrisida Egamiz shunday aytmoqda: Sanxariv bu shaharga kirolmaydi, oʻqlar otolmaydi. Qalqoni bilan shaharga yaqinlashmaydi, shahar devoriga qiyalatib tuproq uydirmaydi . 34 Kelgan yoʻlidan qaytib ketadi, shaharga kirmaydi, — deb aytmoqda Egamiz. 35 — Oʻzimning haqi–hurmatim, qulim Dovudning haqi–hurmati bu shaharni himoya qilib, saqlayman.”
36 Egamizning farishtasi Ossuriyaliklarning qarorgohiga borib, 185.000 kishini oʻldirdi. Ertasiga uygʻonib qarasalar, qarorgoh jasadga toʻlib ketibdi! 37 Ossuriya shohi Sanxariv qarorgohni tashlab, orqaga qaytdi. Oʻz uyi Naynavoga qaytib, oʻsha yerda yashadi. 38 Sanxariv oʻz xudosi Nisroxning uyida sajda qilayotgan edi, oʻgʻillari Odrammalek bilan Sarizar unga qilich urib oʻldirdi. Ikkovi ham Ararat yurtiga qochib ketdi. Sanxarivning oʻrniga oʻgʻli Isarxaddoʻn shoh boʻldi .
37–БОБ
Шоҳ Ҳизқиё Ишаёдан маслаҳат сўрайди
1 Шоҳ Ҳизқиё буларни эшитгач, қайғудан либосларини йиртди. Қанорга ўраниб , Эгамизнинг уйига борди. 2 У бош вазир Элияқимни, котиб Шавнани ва оқсоқол руҳонийларни Омиз ўғли Ишаё пайғамбарнинг ҳузурига юборди. Ҳаммалари қанорга ўраниб олган эдилар. 3 Улар Ишаёнинг ҳузурига бориб, шундай дедилар:
— Ҳизқиё айтяптики: “Бугун жафо чекяпмиз, жазо оляпмиз, шарманда бўляпмиз. Биз туғаётган, лекин туғиш учун мадори қолмаган аёлга ўхшаймиз. 4 Барҳаёт Худони таҳқирлаш учун Оссурия шоҳи ўзининг мулозимини юборибди. Мулозимнинг сўзларини кошкийди Эгангиз Худо эшитса–ю, ўша сўзлари учун уларни жазоласа. Энди шаҳардаги тирик қолганлар учун илтижо қилинг.”
5 Шоҳнинг айтиб юборган бу хабарини Ишаё эшитгач, 6 Ҳизқиёнинг аъёнларига шундай деди:
— Шоҳингизга шу гапларни етказинглар: “Эгамиз шундай айтмоқда: Оссурия шоҳининг қуллари Мени ҳақоратлаб айтган сўзларидан қўрқма. 7 Мен Оссурия шоҳининг юрагига ғулғула соламан, у бир миш–мишни эшитиб, ўз юртига қайтиб кетади. Унга ўз юртида ажал келтираман.”
Оссурия шоҳининг Ҳизқиёга мактуби
8 Оссурия шоҳи Санхаривнинг Лахиш шаҳридан қайтиб кетганини эшитиб, шоҳнинг мулозими ҳам орқасига қайтди. Шоҳни Либна шаҳрига қарши уришаётган ерида топди. 9-10 Санхарив: “Ҳабашистон шоҳи Тирхоқо сен билан уруш қилгани отланди” деган хабарни эшитди. У Ҳабашистонга қарши жанг бошлашдан олдин Яҳудо шоҳи Ҳизқиёга яна одамлари орқали шу гапни етказди:
“Умид қилган худойинг сени алдамасин: «Қуддус Оссурия шоҳига таслим бўлмайди», деб сени лақиллатмасин. 11 Ахир, ўзинг эшитгансан–ку! Оссурия шоҳлари ҳамма юртларни ер билан яксон қилган. Энди сен қутуламан, деб ўйлаяпсанми?! 12 Оталарим қанча халқларни хонавайрон қилди. Уларни худолари қутқармади–ку! Гозан, Хорон, Разаф аҳолиси, Талассарда яшаган Эден халқлари қутула олдими?! 13 Қани, айт–чи, Хомат шаҳрининг шоҳи қани энди?! Арпад, Сефарвайим, Хана, Иввах шаҳарларининг шоҳлари қаерда?!”
14 Ҳизқиё хабарчиларнинг қўлидан мактубни олиб ўқигач, Эгамизнинг уйига кирди. Мактубни Эгамизнинг олдида очиб, ерга ёйди ва 15 ёлвориб ибодат қилди: 16 “Эй икки каруб орасида тахт қурган Исроил халқининг Худоси — Сарвари Олам! Бутун ер юзидаги шоҳликларнинг танҳо Худоси Сенсан. Осмонни ва ерни Сен яратгансан. 17 Эй Эгамиз! Қулоқ солиб, эшит. Эй Эгамиз, кўзларингни очиб, қара. Санхаривнинг ҳамма айтганларини, у барҳаёт Худони қандай ҳақоратлаганини билиб қўй. 18 Эй Эгамиз! Биз биламизки, Оссурия шоҳлари ҳамма халқларни ва уларнинг юртларини вайрон қилганлар. 19 Ўша халқларнинг худоларини оловда ёқиб, йўқ қилганлар. Чунки ўша нарсалар худолар эмас, балки инсон қўли билан ёғочдан, тошдан ясалган нарсалар эди. 20 Эй Эгамиз Худо! Энди Сен бизни Санхаривнинг қўлидан қутқаргин, токи бутун ер юзидаги шоҳликлар Сенинг танҳо Эгамиз эканингни билишсин! ”
Ишаё шоҳ Ҳизқиёга Худонинг сўзини етказади
21 Омиз ўғли Ишаё Ҳизқиёга шундай хабар юборди:
“Исроил халқининг Худоси — Эгамиз айтмоқда: «Оссурия шоҳи Санхарив ҳақида қилган илтижоларингни эшитдим.» 22 Эгамиз унга қарши шу сўзларни менга аён қилди:
«Бокира қиз Қуддус сендан нафратланади,
Устингдан кулади.
Гўзал Сион орқангдан масхара қилади,
Бошини чайқайди.
23 Кимни ҳақорат қилдинг ўзи?
Кимни таҳқирладинг?
Кимга қўрс гапирдинг?
Киборларча боқдинг, ҳей?
Исроил халқининг Муқаддас Худосига!
24 Хабарчиларинг орқали Мен, Раббийни ҳақорат қилдинг.
Ўзинг ҳақингда айтдингки:
‘Кўплаб жанг араваларим билан тоғ чўққиларини забт этдим.
Лубнондаги инсон қадами етмаган жойларга етиб бордим.
Энг баланд садр дарахтларини,
Энг аъло сарв дарахтларини қўпордим.
Лубноннинг энг узоқ тепаликларига,
Ҳатто энг қалин ўрмонларига етиб бордим.
25 Мен қудуқлар қазиб,
Сувларидан ичдим.
Мисрнинг ҳамма дарёларини
Оёғим кафти билан қуритдим.’
26 Эшитмаганмисан, эй Санхарив,
Анча олдин мўлжаллаб қўйган эдим,
Буни азалдан режа қилган эдим.
Энди амалга оширдим.
Қалъаларни вайронага айлантирсин деб,
Мен сенга куч бердим.
27 Қўлу қаноти қирқилди шаҳар аҳлининг,
Ваҳимага тушиб, уятга қолдилар.
Улар далада ўсган ўт, янги майсалар кабидир.
Томларда ўсган майсаларга ўхшаб,
Етилмасдан олдин қуриб қолдилар .
28 Сени ҳар томондан биламан, эй Санхарив!
Қачон урушга чиқиб,
Уйингга қачон қайтишингни ҳам биламан.
Биламан: Мендан ғазабдасан.
29 Мендан қаттиқ ғазабдасан.
Манманлигинг қулоғимга етиб келди.
Энди Мен бурнингдан ҳалқамни,
Оғзингдан сувлиғимни ўтказаман .
Келган йўлингдан сени қайтариб олиб кетаман.»
30 Эй Ҳизқиё, мана булар сен учун нишона бўлади: бу йил ўз–ўзидан ердан ўсиб чиққанларни тановул қиласиз. Иккинчи йили ҳам ўрнидан ўсиб чиққанини ейсиз. Учинчи йил эса уруғ экиб, ҳосил ўрасиз. Узумзорлар барпо қилиб, мевасин тановул қиласиз. 31 Яҳудо халқининг қутулиб қолганлари яна илдиз отиб, мева беради. 32 Халқнинг қолгани Қуддусдан, қутулганлари Сион тоғидан келади. Сарвари Олам Ўз ғайрати билан буни амалга оширади.
33 Оссурия шоҳи тўғрисида Эгамиз шундай айтмоқда: Санхарив бу шаҳарга киролмайди, ўқлар отолмайди. Қалқони билан шаҳарга яқинлашмайди, шаҳар деворига қиялатиб тупроқ уйдирмайди . 34 Келган йўлидан қайтиб кетади, шаҳарга кирмайди, — деб айтмоқда Эгамиз. 35 — Ўзимнинг ҳақи–ҳурматим, қулим Довуднинг ҳақи–ҳурмати бу шаҳарни ҳимоя қилиб, сақлайман.”
36 Эгамизнинг фариштаси Оссурияликларнинг қароргоҳига бориб, 185.000 кишини ўлдирди. Эртасига уйғониб қарасалар, қароргоҳ жасадга тўлиб кетибди! 37 Оссурия шоҳи Санхарив қароргоҳни ташлаб, орқага қайтди. Ўз уйи Найнавога қайтиб, ўша ерда яшади. 38 Санхарив ўз худоси Нисрохнинг уйида сажда қилаётган эди, ўғиллари Одраммалек билан Саризар унга қилич уриб ўлдирди. Иккови ҳам Арарат юртига қочиб кетди. Санхаривнинг ўрнига ўғли Исархаддўн шоҳ бўлди .
