37–BOB
Yusuf va uning akalari
1 Isʼhoq vafot etgandan keyin, Yoqub yana Kanʼon yurtida — otasi yashagan yurtda oʻrnashdi. 2 Yoqubning xonadoni tarixi quyidagichadir:
Yusuf oʻn yetti yoshga kirganda, koʻpincha oʻgay akalari — Bilxax va Zilponing oʻgʻillari bilan birga otasining qoʻy–echkilarini boqqani borar edi. Yusuf akalari qilayotgan baʼzi yomon ishlardan otasini xabardor qilib turar edi. 3 Yoqub Yusufni qarigan chogʻida koʻrgani uchun boshqa oʻgʻillariga qaraganda koʻproq yaxshi koʻrar edi. Yoqub Yusufga beqasam chopon olib berdi. 4 Akalari koʻrdilarki, otalari Yusufni ulardan ortiq yaxshi koʻrar ekan. Shuning uchun akalari Yusufni yomon koʻrib qoldilar, unga yaxshi gapirmasdilar.
5 Kunlarning birida Yusuf tush koʻrdi. U akalariga tushini aytib berganda, akalari Yusufni battar yomon koʻrib qoldilar. 6 Yusuf akalariga shunday dedi:
— Quloq solinglar, koʻrgan tushimni sizlarga aytib beray. 7 Biz dalada bugʻdoy bogʻlayotgan ekanmiz. Birdan mening bogʻlamim koʻtarilib, tik turdi. Sizlarning bogʻlamlaringiz mening bogʻlamimni oʻrab olib, taʼzim qilayotgan emish.
8 — Eh–ha, sen hali bizning ustimizdan shoh boʻlmoqchimisan, sen–a?! — deb akalari kinoya bilan undan soʻrashdi. Koʻrgan tushini aytib bergani uchun akalari uni yana ham yomon koʻrib qolishgan edi.
9 Keyinroq Yusuf yana tush koʻrdi va tushini akalariga aytib berdi:
— Qaranglar, yana tush koʻribman. Tushimda quyosh, oy va oʻn bitta yulduz menga taʼzim qilib turgan emish.
10 Lekin Yusuf tushini otasi bilan akalariga aytib berganda, otasi unga tanbeh berdi:
— Qanaqa tush koʻrding oʻzi?! Men, onang, akalaring sening oldingga kelib, tiz choʻkishimiz kerak ekan–da?!
11 Akalari Yusufga hasad qilishardi. Lekin otasi bu voqeani doimo esida tutdi.
Yusufni akalari sotib yuborishadi
12 Bir kuni Yusufning akalari otalarining qoʻy–echkilarini boqish uchun Shakamga ketishdi. 13 Yoqub Yusufga:
— Akalaring Shakamda qoʻy–echkilarni boqishyapti, — dedi. — Seni akalaring oldiga yuborsam, degandim.
— Xoʻp boʻladi, otajon, — dedi Yusuf.
14 — Borib bil–chi, akalaring tinch–omon yurishibdimikan, qoʻy–echkilarning ahvoli yaxshimikan, — dedi Yoqub, — keyin menga xabarini olib kel.
Shunday qilib, Yoqub Yusufni Xevron vodiysidan yoʻlga joʻnatdi.
Yusuf Shakamga yetib keldi. 15 Oʻsha atrofda aylanib yurgan edi, bir odam uni koʻrib qoldi.
— Nimani izlab yuribsan? — deb soʻradi haligi odam.
16 — Akalarimni izlab yuribman, — dedi Yusuf. — Mabodo bilmaysizmi, qoʻy–echkilarni qayerda boqib yurishibdi ekan?
17 — Ular bu yerdan ketishgan, — dedi oʻsha odam. — Akalaring, Doʻtanga boramiz, deb aytganlarini eshitgan edim.
Yusuf akalarini izlab Doʻtanga ketdi. Ularni oʻsha yerdan topdi. 18 Ular uzoqdan Yusufni koʻrishdi. Yusuf kelmasdan oldin, akalari uni oʻldirish uchun fitna tayyorlab qoʻydilar. 19 Ular bir–birlariga:
— Ana, tush koʻruvchi kelyapti, — deyishdi. 20 — Kelinglar, uni oʻldirib, chuqur sardobaga tashlaymiz. Uni yovvoyi hayvon yeb ketdi, deb gap tarqatamiz. Oʻshanda koʻramiz uning tushlari haqiqatga aylanishini!
21 Lekin Ruben Yusufni ularning qoʻlidan qutqarmoqchi boʻldi:
— Uning joniga qasd qilmaylik, 22 — dedi Ruben, — qon toʻkmaylik. Uni anavi sardobaga tiriklayin tashlab yubora qolaylik. Zinhor unga qoʻl tekkizmaylik.
Ruben Yusufni ularning qoʻlidan qutqarib, otasi yoniga qaytarmoqchi edi.
23 Shunday qilib, Yusuf yetib kelgach, akalari uning beqasam choponini yechib oldilar–da, 24 oʻzini sardobaga tashlab yubordilar. Sardoba suv saqlash uchun foydalanilardi–yu, oʻsha paytda quruq edi.
25 Shundan keyin ular ovqatlanib oʻtirishgan edi, uzoqdan shu tomonga kelayotgan tuyalar karvonini koʻrib qolishdi. Karvon Ismoiliy savdogarlari boʻlib, tuyalarga Giladdan xushboʻy ziravorlar, mumiyo, mirra yuklab, Misrga olib ketishayotgan edi. 26 Shunda Yahudo aka–ukalariga dedi:
— Ukamizni oʻldirib, qonini yashirganimiz bilan biror foyda toparmidik?! 27 Yaxshisi, anavi savdogarlarga sotaylik. Shunda uning oʻlimida javobgar boʻlib qolmaymiz. Nima boʻlganda ham, u ukamiz, jigarimiz–ku!
Hamma aka–ukalari rozi boʻlishdi. 28 Ismoiliy savdogarlari oʻtib ketishayotganda, Yusufni akalari sardobadan tortib chiqardilar va uni yigirma boʻlak kumushga sotdilar. Savdogarlar Yusufni Misrga olib ketdilar.
29 Bir payt Ruben sardoba oldiga qaytib kelib qarasa, sardobada Yusuf yoʻq. Ruben qaygʻudan kiyimlarini yirtdi. 30 U ukalari oldiga qaytib keldi va:
— Bola u yerda yoʻq! Endi nima qilaman–a! — deb yigʻladi. 31 Soʻng ular bir echkini soʻyib, Yusufning choponini echkining qoniga botirdilar. 32 Ular beqasam choponni otalariga olib keldilar.
— Mana bu choponni daladan topib oldik. Qarang–chi, bu Yusufning choponimikan yoki yoʻqmi?
33 Yoqub Yusufning choponini tanidi.
— Evoh! Bu oʻgʻlimning choponi–ku! Yusuf oʻgʻlimni birorta yovvoyi hayvon yegan! Oʻgʻilginam tilka–pora boʻlgan!
34 Yoqub qaygʻudan kiyimlarini yirtib, qanorga oʻrandi . Oʻgʻli uchun uzoq vaqt aza tutdi. 35 Oʻgʻillari, qizlari unga tasalli berishga harakat qilishardi. Lekin u tasalli topishni istamasdi. “Oʻliklar diyoriga , oʻgʻlimning oldiga borgunimcha aza tutaman”, deb aytardi. Shunday qilib, Yoqub oʻgʻliga aza tutaverdi.
36 Shu orada Ismoiliy savdogarlari Yusufni Misrda Poʻtifar degan odamga sotishdi. Poʻtifar Misr shohi — firʼavnning aʼyonlaridan biri — saroy qoʻriqchilarining boshligʻi edi.
37–БОБ
Юсуф ва унинг акалари
1 Исҳоқ вафот этгандан кейин, Ёқуб яна Канъон юртида — отаси яшаган юртда ўрнашди. 2 Ёқубнинг хонадони тарихи қуйидагичадир:
Юсуф ўн етти ёшга кирганда, кўпинча ўгай акалари — Билхах ва Зилпонинг ўғиллари билан бирга отасининг қўй–эчкиларини боққани борар эди. Юсуф акалари қилаётган баъзи ёмон ишлардан отасини хабардор қилиб турар эди. 3 Ёқуб Юсуфни қариган чоғида кўргани учун бошқа ўғилларига қараганда кўпроқ яхши кўрар эди. Ёқуб Юсуфга беқасам чопон олиб берди. 4 Акалари кўрдиларки, оталари Юсуфни улардан ортиқ яхши кўрар экан. Шунинг учун акалари Юсуфни ёмон кўриб қолдилар, унга яхши гапирмасдилар.
5 Кунларнинг бирида Юсуф туш кўрди. У акаларига тушини айтиб берганда, акалари Юсуфни баттар ёмон кўриб қолдилар. 6 Юсуф акаларига шундай деди:
— Қулоқ солинглар, кўрган тушимни сизларга айтиб берай. 7 Биз далада буғдой боғлаётган эканмиз. Бирдан менинг боғламим кўтарилиб, тик турди. Сизларнинг боғламларингиз менинг боғламимни ўраб олиб, таъзим қилаётган эмиш.
8 — Эҳ–ҳа, сен ҳали бизнинг устимиздан шоҳ бўлмоқчимисан, сен–а?! — деб акалари киноя билан ундан сўрашди. Кўрган тушини айтиб бергани учун акалари уни яна ҳам ёмон кўриб қолишган эди.
9 Кейинроқ Юсуф яна туш кўрди ва тушини акаларига айтиб берди:
— Қаранглар, яна туш кўрибман. Тушимда қуёш, ой ва ўн битта юлдуз менга таъзим қилиб турган эмиш.
10 Лекин Юсуф тушини отаси билан акаларига айтиб берганда, отаси унга танбеҳ берди:
— Қанақа туш кўрдинг ўзи?! Мен, онанг, акаларинг сенинг олдингга келиб, тиз чўкишимиз керак экан–да?!
11 Акалари Юсуфга ҳасад қилишарди. Лекин отаси бу воқеани доимо эсида тутди.
Юсуфни акалари сотиб юборишади
12 Бир куни Юсуфнинг акалари оталарининг қўй–эчкиларини боқиш учун Шакамга кетишди. 13 Ёқуб Юсуфга:
— Акаларинг Шакамда қўй–эчкиларни боқишяпти, — деди. — Сени акаларинг олдига юборсам, дегандим.
— Хўп бўлади, отажон, — деди Юсуф.
14 — Бориб бил–чи, акаларинг тинч–омон юришибдимикан, қўй–эчкиларнинг аҳволи яхшимикан, — деди Ёқуб, — кейин менга хабарини олиб кел.
Шундай қилиб, Ёқуб Юсуфни Хеврон водийсидан йўлга жўнатди.
Юсуф Шакамга етиб келди. 15 Ўша атрофда айланиб юрган эди, бир одам уни кўриб қолди.
— Нимани излаб юрибсан? — деб сўради ҳалиги одам.
16 — Акаларимни излаб юрибман, — деди Юсуф. — Мабодо билмайсизми, қўй–эчкиларни қаерда боқиб юришибди экан?
17 — Улар бу ердан кетишган, — деди ўша одам. — Акаларинг, Дўтанга борамиз, деб айтганларини эшитган эдим.
Юсуф акаларини излаб Дўтанга кетди. Уларни ўша ердан топди. 18 Улар узоқдан Юсуфни кўришди. Юсуф келмасдан олдин, акалари уни ўлдириш учун фитна тайёрлаб қўйдилар. 19 Улар бир–бирларига:
— Ана, туш кўрувчи келяпти, — дейишди. 20 — Келинглар, уни ўлдириб, чуқур сардобага ташлаймиз. Уни ёввойи ҳайвон еб кетди, деб гап тарқатамиз. Ўшанда кўрамиз унинг тушлари ҳақиқатга айланишини!
21 Лекин Рубен Юсуфни уларнинг қўлидан қутқармоқчи бўлди:
— Унинг жонига қасд қилмайлик, 22 — деди Рубен, — қон тўкмайлик. Уни анави сардобага тириклайин ташлаб юбора қолайлик. Зинҳор унга қўл теккизмайлик.
Рубен Юсуфни уларнинг қўлидан қутқариб, отаси ёнига қайтармоқчи эди.
23 Шундай қилиб, Юсуф етиб келгач, акалари унинг беқасам чопонини ечиб олдилар–да, 24 ўзини сардобага ташлаб юбордилар. Сардоба сув сақлаш учун фойдаланиларди–ю, ўша пайтда қуруқ эди.
25 Шундан кейин улар овқатланиб ўтиришган эди, узоқдан шу томонга келаётган туялар карвонини кўриб қолишди. Карвон Исмоилий савдогарлари бўлиб, туяларга Гиладдан хушбўй зираворлар, мумиё, мирра юклаб, Мисрга олиб кетишаётган эди. 26 Шунда Яҳудо ака–укаларига деди:
— Укамизни ўлдириб, қонини яширганимиз билан бирор фойда топармидик?! 27 Яхшиси, анави савдогарларга сотайлик. Шунда унинг ўлимида жавобгар бўлиб қолмаймиз. Нима бўлганда ҳам, у укамиз, жигаримиз–ку!
Ҳамма ака–укалари рози бўлишди. 28 Исмоилий савдогарлари ўтиб кетишаётганда, Юсуфни акалари сардобадан тортиб чиқардилар ва уни йигирма бўлак кумушга сотдилар. Савдогарлар Юсуфни Мисрга олиб кетдилар.
29 Бир пайт Рубен сардоба олдига қайтиб келиб қараса, сардобада Юсуф йўқ. Рубен қайғудан кийимларини йиртди. 30 У укалари олдига қайтиб келди ва:
— Бола у ерда йўқ! Энди нима қиламан–а! — деб йиғлади. 31 Сўнг улар бир эчкини сўйиб, Юсуфнинг чопонини эчкининг қонига ботирдилар. 32 Улар беқасам чопонни оталарига олиб келдилар.
— Мана бу чопонни даладан топиб олдик. Қаранг–чи, бу Юсуфнинг чопонимикан ёки йўқми?
33 Ёқуб Юсуфнинг чопонини таниди.
— Эвоҳ! Бу ўғлимнинг чопони–ку! Юсуф ўғлимни бирорта ёввойи ҳайвон еган! Ўғилгинам тилка–пора бўлган!
34 Ёқуб қайғудан кийимларини йиртиб, қанорга ўранди . Ўғли учун узоқ вақт аза тутди. 35 Ўғиллари, қизлари унга тасалли беришга ҳаракат қилишарди. Лекин у тасалли топишни истамасди. “Ўликлар диёрига , ўғлимнинг олдига боргунимча аза тутаман”, деб айтарди. Шундай қилиб, Ёқуб ўғлига аза тутаверди.
36 Шу орада Исмоилий савдогарлари Юсуфни Мисрда Пўтифар деган одамга сотишди. Пўтифар Миср шоҳи — фиръавннинг аъёнларидан бири — сарой қўриқчиларининг бошлиғи эди.
