24–BOB
Isʼhoq va Rivqo
1 Ibrohim endi ancha keksayib qoldi. Ibrohim nima qilmasin, Egamiz unga baraka berardi. 2 Ibrohimning xonadonida qulboshisi bor edi. Ibrohim bor mulkini unga ishonib topshirgan edi. Bir kuni Ibrohim oʻsha qulboshisiga aytdi:
— Qoʻlingni sonimning ostiga qoʻyib , 3 Samoviy Xudo — Egamning nomi bilan: “Oʻgʻlingizga shu yerlik — Kanʼonning qizlaridan kelin olib bermayman”, deb qasam ich. 4 Sen mening ona yurtimga — qarindoshlarimnikiga bor. U yerdan oʻgʻlim Isʼhoqqa kelin topib kel.
5 — Ehtimol, oʻsha qiz menga ergashib, bu yurtga kelishga rozi boʻlmas, — dedi qulboshi Ibrohimga. — Unday holda oʻgʻlingizni sizning ona yurtingizga olib borishim kerakmi?
6 — Yoʻq! Zinhor bunday qila koʻrma! — dedi Ibrohim unga. — Oʻgʻlimni u yerga qaytarib olib borma! 7 Samoviy Xudo — Egam meni otam xonadonidan — qarindosh–urugʻlarim yurtidan olib chiqqanda, U menga: “Sen turgan shu yurtni sening naslingga beraman”, deb qatʼiy vaʼda bergan edi. Sendan oldin Egam farishtasini yuboradi. U shunday qiladiki, sen mening oʻgʻlimga kelin boʻladigan qizni oʻsha yurtdan topib kelasan. 8 Lekin oʻsha qiz sen bilan birga kelishga rozi boʻlmasa, qasamdan ozod boʻlasan. Zinhor oʻgʻlimni u yerga olib borma.
9 Qulboshi oʻz xoʻjayini Ibrohimning soni tagiga qoʻlini qoʻyib, uning aytganlarini qilishga ont ichdi.
10 Shundan keyin qulboshi xoʻjayinining oʻnta tuyasiga har xil qimmatbaho sovgʻalardan ortib, Oram–Naxrayimga yoʻl oldi. Qulboshi Ibrohimning ukasi Naxoʻr yashaydigan shaharga bordi. 11 Oqshom payti qulboshi shahar tashqarisidagi quduq yoniga yetib keldi va tuyalarni choʻktirdi. Bu paytda ayollar suv olgani shu yerga kelishardi. 12 Qulboshi ibodat qildi:
— Ey Egam, xoʻjayinim Ibrohimning Xudosi! Bugun safarimni oʻngla, xoʻjayinim Ibrohimga iltifot koʻrsatgin. 13 Men quduq boshida turibman, shahar qizlari suv olgani kelishyapti. 14 Istagim shuki, men ularning biriga: “Iltimos, koʻzangdan suv ichib olay”, deb aytay. Agar oʻsha qiz: “Marhamat, bemalol ichavering, tuyalaringizni ham sugʻorib qoʻyaman”, deb aytsa, quling Isʼhoqqa kelin qilib tanlaganing oʻsha qiz boʻlsin. Shu orqali xoʻjayinimga iltifot koʻrsatganingni bilayin.
15 U hali gapini aytib tugatmagan ham ediki, bir qiz kelib qoldi. U yelkasida koʻzasini koʻtarib olgan edi. Bu qizning ismi Rivqo boʻlib, u Batuvalning qizi, Batuval — Ibrohimning ukasi Naxoʻrning oʻgʻli edi, Naxoʻrning xotini — Milxo edi. 16 Rivqo hali biron erkakning qoʻli tegmagan bokira qiz boʻlib, juda chiroyli edi. U quduq boʻyiga kelib, koʻzasini toʻldirdi va orqasiga qaytdi. 17 Shunda qulboshi yugurib, unga peshvoz chiqdi.
— Iltimos, koʻzangdagi suvdan bir qultum ber, — dedi.
18 — Marhamat, janoblari, iching, — deb qiz darrov koʻzasini yelkasidan tushirdi–da, unga ichgani suv berdi. 19 Qulboshi suv ichib boʻlgach, qiz dedi:
— Endi tuyalaringiz uchun ham suv tortib beraman, toʻyguncha ichsin.
20 U darrov koʻzasidagi suvni oxurga boʻshatdi–yu, yana suv tortgani quduqqa yugurib ketdi. Qulboshining hamma tuyalarini sugʻordi. 21 Qulboshi: “Egam sayohatimni oʻngidan keltirgani rostmikan yoki yoʻqmi”, deb suv tortayotgan Rivqoni jimgina kuzatib turdi.
22 Qiz tuyalarni sugʻorib boʻlgach, qulboshi qizga burunga taqiladigan oltin sirgʻani va ikki bilaguzukni taqib qoʻydi. Oltin sirgʻaning ogʻirligi bir misqoldan ortiq , bilaguzukning ogʻirligi yigirma besh misqol chiqardi. 23 Soʻngra u qizdan:
— Ayt–chi, kimning qizisan? — deb soʻradi. — Otangning uyida bir kecha tunashimiz uchun bizga joy topiladimi?
24 — Men Batuvalning qiziman. Bobom — Naxoʻr, buvim Milxo edilar, — deb javob berdi qiz. 25 Soʻngra u:
— Uyimizda tuyalaringiz uchun somon ham, yem ham koʻp, mehmonlar uchun joy ham bor, — deb qoʻshib qoʻydi. 26 Qulboshi tiz choʻkib, Egamizga sajda qildi:
27 — Xoʻjayinim Ibrohimning Xudosi — Egamga hamdu sanolar boʻlsin. Egam xoʻjayinimga sodiq qolib, marhamatini darigʻ tutmabdi. Egam meni toʻppa–toʻgʻri xoʻjayinimning qarindoshlari oldiga boshlab kelibdi.
28 Qiz uyiga yugurib bordi va yuz bergan voqealardan uyidagilarni xabardor qildi. 29-30 Rivqoning Lobon degan akasi bor edi. Lobon singlisining burnidagi sirgʻani va qoʻllaridagi bilaguzuklarni koʻrdi, singlisidan qulboshining aytganlarini eshitib, quduq boʻyiga shoshildi. Oʻsha odam hali ham buloq boshida, tuyalarining oldida turgan edi.
31 — Qadamingizga hasanot, ey Xudo yorlaqagan. Nega bu yerda turibsiz? Qani, uyga yuring, uyimda siz uchun bitta xona, tuyalaringiz uchun joy tayyorlab qoʻydim.
32 Shunday qilib, qulboshi uyga kirdi. Lobon tuyalarni yuklardan boʻshatib, somon, yem berdi. Keyin u Ibrohimning qulboshisiga va u bilan birga kelgan tuyakashlarga oyoqlarini yuvish uchun suv olib keldi. 33 Shundan keyin kechki taom keltirildi. Ibrohimning qulboshisi esa:
— Men nima uchun kelganimni sizlarga aytmagunimcha, ovqat yemayman, — dedi.
— Marhamat, gapiring, qanday ish bilan keldingiz? — deb soʻradi Lobon.
34 — Men Ibrohimning qulboshisiman, — deb gap boshladi u. 35 — Xoʻjayinimga Egam baraka ato etgan: u boy boʻlib ketgan, Egam unga koʻplab mol–qoʻy, kumushu oltinlar, qul va choʻrilar, tuyayu eshaklar bergan. 36 Xotini Sora qarigan chogʻida xoʻjayinimga bir oʻgʻil tugʻib berdi. Xoʻjayinim butun mol–mulkini oʻgʻliga topshirgan. 37 Xoʻjayinim oʻgʻliga oʻzi yashayotgan Kanʼon yurtining qizlaridan kelin olib bermasligim uchun menga qasam ichirdi. 38 “Mening ota urugʻim — qarindoshlarim oldiga borib, oʻsha yerdan oʻgʻlimga kelin olib kel”, dedi. 39 Men esa: “Oʻsha qiz menga ergashib bu yerga kelmasa–chi”, dedim. 40 Lekin xoʻjayinim aytdi: “Men Egam koʻrsatgan yoʻldan yuraman, U Oʻzining farishtasini sen bilan birga joʻnatib, yoʻlingni oʻnglaydi. Sen oʻgʻlimga qarindoshlarimdan — otam urugʻidan kelin olib kelasan. 41 Agar qarindoshlarimnikiga borganingda, ular qizini bu yerga yuborishga rozi boʻlishmasa, qasamingdan ozod boʻlasan.”
42 Qulboshi gapida davom etdi:
— Bugun men quduq boʻyiga kelib, dedim: “Ey Egam, xoʻjayinim Ibrohimning Xudosi! Oʻtinaman, safarimni oʻngla. 43 Men buloq boshida turibman. Suv olgani kelgan qizga men, iltimos, koʻzangdan suv ichib olay, deb aytay. 44 Oʻsha qiz, marhamat, bemalol ichavering, tuyalaringizni ham sugʻorib qoʻyaman, deb aytsa, xoʻjayinimning oʻgʻliga Egam kelin qilib tanlagan qiz oʻsha boʻlsin.” 45 Men koʻnglimdan shu gaplarni oʻtkazib boʻlmagan ham edimki, Rivqo yelkasida koʻzasini koʻtarib kelayotgan ekan. U quduqqa borib, koʻzasini suvga toʻldirdi. Men unga: “Iltimos, suvingdan ichib olay”, dedim. 46 U darrov yelkasidan koʻzasini tushirdi–da: “Marhamat, iching, tuyalaringizni ham sugʻorib qoʻyaman”, dedi. Men suv ichdim, Rivqo tuyalarimni ham sugʻordi. 47 Soʻng men undan: “Kimning qizisan?” deb soʻradim. U: “Batuvalning qiziman. Bobom — Naxoʻr, buvim Milxo edilar”, deb javob berdi. Shunday qilib, uning burniga sirgʻani, qoʻllariga bilaguzuklarni taqib qoʻydim. 48 Soʻngra Egamga tiz choʻkib, sajda qildim. Xoʻjayinim Ibrohimning Xudosi — Egamga hamdu sanolar aytdim. Egam meni toʻppa–toʻgʻri xoʻjayinimning qarindoshlari oldiga olib keldi. Men xoʻjayinimning oʻgʻliga qarindoshlari oilasidan kelin topdim. 49 Endi xoʻjayinimga chinakamiga sadoqat koʻrsatadigan boʻlsalaringiz, buni aytinglar, agar yoʻq, desangizlar, buni ham aytinglar, toki men bir qarorga kelib, biror narsa qilayin.
50 — Egamizning Oʻzi sizni bu yerga olib keldi, — deb aytdilar Lobon bilan Batuval. — Biz sizga nima ham der edik?! 51 Mana, Rivqo qarshingizda turibdi. Uni oling–da, ketavering. Egamiz aytganday, u xoʻjayiningizning oʻgʻliga kelin boʻlsin.
52 Ibrohimning qulboshisi ularning gaplarini eshitgach, muk tushib, Egamizga sajda qildi. 53 Soʻngra oltin, kumush taqinchoqlar, chiroyli liboslarni Rivqoga berdi. Rivqoning akasi bilan onasiga ham qimmatbaho hadyalar berdi. 54 Qulboshi va u bilan birga kelgan odamlar yeb–ichdilar, tunni shu yerda oʻtkazdilar. Ular ertasi kuni ertalab turishgach, qulboshi: “Endi ruxsat bersangiz, xoʻjayinimning oldiga qaytaylik”, dedi. 55 Lekin Rivqoning akasi bilan onasi:
— Rivqo hech boʻlmasa oʻn kuncha biz bilan qolsin, keyin ketsa ham boʻladi, — deyishdi.
56 Lekin qulboshi ularga shunday dedi:
— Meni ushlab turmanglar, Egamiz safarimni oʻngidan keltirdi. Men qaytay, xoʻjayinimning oldiga boray.
57 — Hozir qizimizni chaqirib, oʻzidan soʻraylik–chi, — deyishdi ular. 58 Rivqoni chaqirib, undan:
— Hozir mana bu odam bilan ketasanmi? — deb soʻrashdi.
— Ha, ketaman, — dedi Rivqo.
59 Shunday qilib, ular Rivqoni, uning enagasini Ibrohimning qulboshisi va odamlari bilan birga joʻnatdilar. 60 Ular Rivqoni duo qilib, unga shunday dedilar:
“Ey singlimiz! Minglarcha, oʻn minglarcha farzandlarning onasi boʻlgin!
Nasling gʻanimlarining darvozalarini egallasin!”
61 Shundan soʻng Rivqo va uning choʻrilari tuyalarga minib, Ibrohimning qulboshisi bilan joʻnashga tayyor boʻlishdi. Hammalari yoʻlga tushishdi.
62 Bu vaqtda Isʼhoq Nagav choʻlida , Ber–Laxay–Ruy qudugʻi yonida yashayotgan edi. 63 Isʼhoq kechqurun sayr qilish uchun tashqariga chiqqan edi. Bir payt u tuyalar kelayotganini koʻrdi. 64 Rivqo ham Isʼhoqni koʻrdi va darrov tuyadan tushdi.
65 — Huv ana, bir odam dala boʻylab biz tomonga kelyapti, kim u? — deb soʻradi Rivqo qulboshidan.
— Mening xoʻjayinim, — deb javob berdi qulboshi. Rivqo roʻmolini olib, yuzini berkitdi. 66 Qulboshi hamma qilgan ishlarini Isʼhoqqa aytib berdi. 67 Shunday qilib, Isʼhoq Rivqoni onasi Sora yashagan chodirga olib keldi. U Rivqoga uylandi. Isʼhoq uni juda sevardi. Shu tariqa Isʼhoq onasining oʻlimidan soʻng tasalli topdi.
24–БОБ
Исҳоқ ва Ривқо
1 Иброҳим энди анча кексайиб қолди. Иброҳим нима қилмасин, Эгамиз унга барака берарди. 2 Иброҳимнинг хонадонида қулбошиси бор эди. Иброҳим бор мулкини унга ишониб топширган эди. Бир куни Иброҳим ўша қулбошисига айтди:
— Қўлингни сонимнинг остига қўйиб , 3 Самовий Худо — Эгамнинг номи билан: “Ўғлингизга шу ерлик — Канъоннинг қизларидан келин олиб бермайман”, деб қасам ич. 4 Сен менинг она юртимга — қариндошларимникига бор. У ердан ўғлим Исҳоққа келин топиб кел.
5 — Эҳтимол, ўша қиз менга эргашиб, бу юртга келишга рози бўлмас, — деди қулбоши Иброҳимга. — Ундай ҳолда ўғлингизни сизнинг она юртингизга олиб боришим керакми?
6 — Йўқ! Зинҳор бундай қила кўрма! — деди Иброҳим унга. — Ўғлимни у ерга қайтариб олиб борма! 7 Самовий Худо — Эгам мени отам хонадонидан — қариндош–уруғларим юртидан олиб чиққанда, У менга: “Сен турган шу юртни сенинг наслингга бераман”, деб қатъий ваъда берган эди. Сендан олдин Эгам фариштасини юборади. У шундай қиладики, сен менинг ўғлимга келин бўладиган қизни ўша юртдан топиб келасан. 8 Лекин ўша қиз сен билан бирга келишга рози бўлмаса, қасамдан озод бўласан. Зинҳор ўғлимни у ерга олиб борма.
9 Қулбоши ўз хўжайини Иброҳимнинг сони тагига қўлини қўйиб, унинг айтганларини қилишга онт ичди.
10 Шундан кейин қулбоши хўжайинининг ўнта туясига ҳар хил қимматбаҳо совғалардан ортиб, Орам–Нахрайимга йўл олди. Қулбоши Иброҳимнинг укаси Нахўр яшайдиган шаҳарга борди. 11 Оқшом пайти қулбоши шаҳар ташқарисидаги қудуқ ёнига етиб келди ва туяларни чўктирди. Бу пайтда аёллар сув олгани шу ерга келишарди. 12 Қулбоши ибодат қилди:
— Эй Эгам, хўжайиним Иброҳимнинг Худоси! Бугун сафаримни ўнгла, хўжайиним Иброҳимга илтифот кўрсатгин. 13 Мен қудуқ бошида турибман, шаҳар қизлари сув олгани келишяпти. 14 Истагим шуки, мен уларнинг бирига: “Илтимос, кўзангдан сув ичиб олай”, деб айтай. Агар ўша қиз: “Марҳамат, бемалол ичаверинг, туяларингизни ҳам суғориб қўяман”, деб айтса, қулинг Исҳоққа келин қилиб танлаганинг ўша қиз бўлсин. Шу орқали хўжайинимга илтифот кўрсатганингни билайин.
15 У ҳали гапини айтиб тугатмаган ҳам эдики, бир қиз келиб қолди. У елкасида кўзасини кўтариб олган эди. Бу қизнинг исми Ривқо бўлиб, у Батувалнинг қизи, Батувал — Иброҳимнинг укаси Нахўрнинг ўғли эди, Нахўрнинг хотини — Милхо эди. 16 Ривқо ҳали бирон эркакнинг қўли тегмаган бокира қиз бўлиб, жуда чиройли эди. У қудуқ бўйига келиб, кўзасини тўлдирди ва орқасига қайтди. 17 Шунда қулбоши югуриб, унга пешвоз чиқди.
— Илтимос, кўзангдаги сувдан бир қултум бер, — деди.
18 — Марҳамат, жаноблари, ичинг, — деб қиз дарров кўзасини елкасидан туширди–да, унга ичгани сув берди. 19 Қулбоши сув ичиб бўлгач, қиз деди:
— Энди туяларингиз учун ҳам сув тортиб бераман, тўйгунча ичсин.
20 У дарров кўзасидаги сувни охурга бўшатди–ю, яна сув тортгани қудуққа югуриб кетди. Қулбошининг ҳамма туяларини суғорди. 21 Қулбоши: “Эгам саёҳатимни ўнгидан келтиргани ростмикан ёки йўқми”, деб сув тортаётган Ривқони жимгина кузатиб турди.
22 Қиз туяларни суғориб бўлгач, қулбоши қизга бурунга тақиладиган олтин сирғани ва икки билагузукни тақиб қўйди. Олтин сирғанинг оғирлиги бир мисқолдан ортиқ , билагузукнинг оғирлиги йигирма беш мисқол чиқарди. 23 Сўнгра у қиздан:
— Айт–чи, кимнинг қизисан? — деб сўради. — Отангнинг уйида бир кеча тунашимиз учун бизга жой топиладими?
24 — Мен Батувалнинг қизиман. Бобом — Нахўр, бувим Милхо эдилар, — деб жавоб берди қиз. 25 Сўнгра у:
— Уйимизда туяларингиз учун сомон ҳам, ем ҳам кўп, меҳмонлар учун жой ҳам бор, — деб қўшиб қўйди. 26 Қулбоши тиз чўкиб, Эгамизга сажда қилди:
27 — Хўжайиним Иброҳимнинг Худоси — Эгамга ҳамду санолар бўлсин. Эгам хўжайинимга содиқ қолиб, марҳаматини дариғ тутмабди. Эгам мени тўппа–тўғри хўжайинимнинг қариндошлари олдига бошлаб келибди.
28 Қиз уйига югуриб борди ва юз берган воқеалардан уйидагиларни хабардор қилди. 29-30 Ривқонинг Лобон деган акаси бор эди. Лобон синглисининг бурнидаги сирғани ва қўлларидаги билагузукларни кўрди, синглисидан қулбошининг айтганларини эшитиб, қудуқ бўйига шошилди. Ўша одам ҳали ҳам булоқ бошида, туяларининг олдида турган эди.
31 — Қадамингизга ҳасанот, эй Худо ёрлақаган. Нега бу ерда турибсиз? Қани, уйга юринг, уйимда сиз учун битта хона, туяларингиз учун жой тайёрлаб қўйдим.
32 Шундай қилиб, қулбоши уйга кирди. Лобон туяларни юклардан бўшатиб, сомон, ем берди. Кейин у Иброҳимнинг қулбошисига ва у билан бирга келган туякашларга оёқларини ювиш учун сув олиб келди. 33 Шундан кейин кечки таом келтирилди. Иброҳимнинг қулбошиси эса:
— Мен нима учун келганимни сизларга айтмагунимча, овқат емайман, — деди.
— Марҳамат, гапиринг, қандай иш билан келдингиз? — деб сўради Лобон.
34 — Мен Иброҳимнинг қулбошисиман, — деб гап бошлади у. 35 — Хўжайинимга Эгам барака ато этган: у бой бўлиб кетган, Эгам унга кўплаб мол–қўй, кумушу олтинлар, қул ва чўрилар, туяю эшаклар берган. 36 Хотини Сора қариган чоғида хўжайинимга бир ўғил туғиб берди. Хўжайиним бутун мол–мулкини ўғлига топширган. 37 Хўжайиним ўғлига ўзи яшаётган Канъон юртининг қизларидан келин олиб бермаслигим учун менга қасам ичирди. 38 “Менинг ота уруғим — қариндошларим олдига бориб, ўша ердан ўғлимга келин олиб кел”, деди. 39 Мен эса: “Ўша қиз менга эргашиб бу ерга келмаса–чи”, дедим. 40 Лекин хўжайиним айтди: “Мен Эгам кўрсатган йўлдан юраман, У Ўзининг фариштасини сен билан бирга жўнатиб, йўлингни ўнглайди. Сен ўғлимга қариндошларимдан — отам уруғидан келин олиб келасан. 41 Агар қариндошларимникига борганингда, улар қизини бу ерга юборишга рози бўлишмаса, қасамингдан озод бўласан.”
42 Қулбоши гапида давом этди:
— Бугун мен қудуқ бўйига келиб, дедим: “Эй Эгам, хўжайиним Иброҳимнинг Худоси! Ўтинаман, сафаримни ўнгла. 43 Мен булоқ бошида турибман. Сув олгани келган қизга мен, илтимос, кўзангдан сув ичиб олай, деб айтай. 44 Ўша қиз, марҳамат, бемалол ичаверинг, туяларингизни ҳам суғориб қўяман, деб айтса, хўжайинимнинг ўғлига Эгам келин қилиб танлаган қиз ўша бўлсин.” 45 Мен кўнглимдан шу гапларни ўтказиб бўлмаган ҳам эдимки, Ривқо елкасида кўзасини кўтариб келаётган экан. У қудуққа бориб, кўзасини сувга тўлдирди. Мен унга: “Илтимос, сувингдан ичиб олай”, дедим. 46 У дарров елкасидан кўзасини туширди–да: “Марҳамат, ичинг, туяларингизни ҳам суғориб қўяман”, деди. Мен сув ичдим, Ривқо туяларимни ҳам суғорди. 47 Сўнг мен ундан: “Кимнинг қизисан?” деб сўрадим. У: “Батувалнинг қизиман. Бобом — Нахўр, бувим Милхо эдилар”, деб жавоб берди. Шундай қилиб, унинг бурнига сирғани, қўлларига билагузукларни тақиб қўйдим. 48 Сўнгра Эгамга тиз чўкиб, сажда қилдим. Хўжайиним Иброҳимнинг Худоси — Эгамга ҳамду санолар айтдим. Эгам мени тўппа–тўғри хўжайинимнинг қариндошлари олдига олиб келди. Мен хўжайинимнинг ўғлига қариндошлари оиласидан келин топдим. 49 Энди хўжайинимга чинакамига садоқат кўрсатадиган бўлсаларингиз, буни айтинглар, агар йўқ, десангизлар, буни ҳам айтинглар, токи мен бир қарорга келиб, бирор нарса қилайин.
50 — Эгамизнинг Ўзи сизни бу ерга олиб келди, — деб айтдилар Лобон билан Батувал. — Биз сизга нима ҳам дер эдик?! 51 Мана, Ривқо қаршингизда турибди. Уни олинг–да, кетаверинг. Эгамиз айтгандай, у хўжайинингизнинг ўғлига келин бўлсин.
52 Иброҳимнинг қулбошиси уларнинг гапларини эшитгач, мук тушиб, Эгамизга сажда қилди. 53 Сўнгра олтин, кумуш тақинчоқлар, чиройли либосларни Ривқога берди. Ривқонинг акаси билан онасига ҳам қимматбаҳо ҳадялар берди. 54 Қулбоши ва у билан бирга келган одамлар еб–ичдилар, тунни шу ерда ўтказдилар. Улар эртаси куни эрталаб туришгач, қулбоши: “Энди рухсат берсангиз, хўжайинимнинг олдига қайтайлик”, деди. 55 Лекин Ривқонинг акаси билан онаси:
— Ривқо ҳеч бўлмаса ўн кунча биз билан қолсин, кейин кетса ҳам бўлади, — дейишди.
56 Лекин қулбоши уларга шундай деди:
— Мени ушлаб турманглар, Эгамиз сафаримни ўнгидан келтирди. Мен қайтай, хўжайинимнинг олдига борай.
57 — Ҳозир қизимизни чақириб, ўзидан сўрайлик–чи, — дейишди улар. 58 Ривқони чақириб, ундан:
— Ҳозир мана бу одам билан кетасанми? — деб сўрашди.
— Ҳа, кетаман, — деди Ривқо.
59 Шундай қилиб, улар Ривқони, унинг энагасини Иброҳимнинг қулбошиси ва одамлари билан бирга жўнатдилар. 60 Улар Ривқони дуо қилиб, унга шундай дедилар:
“Эй синглимиз! Мингларча, ўн мингларча фарзандларнинг онаси бўлгин!
Наслинг ғанимларининг дарвозаларини эгалласин!”
61 Шундан сўнг Ривқо ва унинг чўрилари туяларга миниб, Иброҳимнинг қулбошиси билан жўнашга тайёр бўлишди. Ҳаммалари йўлга тушишди.
62 Бу вақтда Исҳоқ Нагав чўлида , Бэр–Лахай–Руй қудуғи ёнида яшаётган эди. 63 Исҳоқ кечқурун сайр қилиш учун ташқарига чиққан эди. Бир пайт у туялар келаётганини кўрди. 64 Ривқо ҳам Исҳоқни кўрди ва дарров туядан тушди.
65 — Ҳув ана, бир одам дала бўйлаб биз томонга келяпти, ким у? — деб сўради Ривқо қулбошидан.
— Менинг хўжайиним, — деб жавоб берди қулбоши. Ривқо рўмолини олиб, юзини беркитди. 66 Қулбоши ҳамма қилган ишларини Исҳоққа айтиб берди. 67 Шундай қилиб, Исҳоқ Ривқони онаси Сора яшаган чодирга олиб келди. У Ривқога уйланди. Исҳоқ уни жуда севарди. Шу тариқа Исҳоқ онасининг ўлимидан сўнг тасалли топди.
