21–BOB
Qullar toʻgʻrisida qonun–qoidalar
1 Egamiz yana Musoga aytdi: “Sen ularga yetkazadigan qonun–qoidalar quyidagicha:
2 Agar ibroniy erkak sizlarga qul boʻlib sotilsa , u sizlarga olti yil xizmat qilsin. Yettinchi yili esa u ozod boʻlsin, qarzi yoʻq deb hisoblansin. 3 Uni sotib olganingizda, boʻydoq boʻlsa, boʻydoqligicha chiqib ketsin. Agar u uylangan boʻlsa, xotini ham u bilan birga ketsin. 4 Agar xoʻjayini oʻsha qulni uylantirib qoʻygan va xotini farzand koʻrgan boʻlsa, xotini va bolalari xoʻjayinnikida qolib, bir oʻzi chiqib ketsin. 5 Lekin qul:
— Men xoʻjayinimni, xotinimni va bolalarimni yaxshi koʻraman, ozod boʻlib chiqib ketmayman, — deb aytsa, 6 xoʻjayini uni hakamlar huzuriga olib kelsin. Xoʻjayin uning qulogʻini eshikka yoki eshik kesakisiga qoʻyib, bigiz bilan teshsin. Oʻshanda bu odam umrining oxirigacha xoʻjayiniga qul boʻlib qoladi.
7 Biror odam oʻz qizini choʻrilikka sotsa, u qiz, erkaklar singari, olti yil tugamaguncha ozod boʻlmaydi. 8 Agar qiz birortasiga sotilsa–yu, oʻsha odam unga uylanishni niyat qilgan boʻlsa, ammo u qizni yoqtirmay qolsa, qiz otasiga qaytarib sotilsin. Xoʻjayin qizni begonalarga sotishi mumkin emas. Aks holda, kelishuvni bekor qilishga olib kelgan boʻlardi. Xoʻjayin qizni sotib olganda, oʻrtada kelishuv boʻlgan. 9 Bordi–yu, qizni oʻgʻliga choʻri qilib sotib olib bergan boʻlsa, unga qiziday muomala qilsin. 10 Agar xoʻjayin choʻriga uylanib, soʻngra boshqa xotinga uylangan boʻlsa, choʻrini oziq–ovqat yoki kiyim–kechakdan, yo xotini sifatida u bilan yotishdan mahrum qilmasin. 11 Agar oʻsha odam ana shu uch yoʻlni choʻriga qilmasa, choʻri qarz boʻlmasdan, pul toʻlamay ketaversin.
Zoʻravonlik toʻgʻrisida qonun–qoidalar
12 Birortasi boshqasini urib oʻldirib qoʻysa, urgan odamning jazosi oʻlimdir. 13 Lekin birortasi qasddan qilmay, Men, Xudoyingiz, shunga yoʻl qoʻygan boʻlsam, u qochib boradigan joyni Men tayinlayman. 14 Bordi–yu, birortasi boshqa bir odamni hiyla bilan qasddan oʻldirsa, jonini saqlash uchun Menga atalgan qurbongohga qochib borsa , uni qurbongohdan olib chiqib oʻlimga hukm qilish lozim.
15 Oʻz otasi yoki onasiga qoʻl koʻtarganning jazosi oʻlimdir.
16 Kimki birortasini oʻgʻirlab, oʻgʻirlagan odamini sotib yuborsa yoki hali ham ushlab turgan boʻlsa, oʻshaning jazosi oʻlimdir.
17 Kimki otasini yoki onasini xoʻrlasa, oʻsha odamning jazosi oʻlimdir.
18 Ikki kishi janjallashib, biri ikkinchisini tosh yoki musht bilan ursa–yu, u oʻlmay, toʻshakka yotib qolsa, 19 lekin oʻrnidan turib, tayoq bilan uydan chiqa olsa, urgan odam javobgar boʻlmasin. Faqat jarohatlangan odamga yoʻqotgan vaqti, davolanishi uchun pul toʻlasin.
20 Birortasi oʻz qulini yoki choʻrisini tayoq bilan urib oʻldirib qoʻysa, kaltaklangan odam uning qoʻlidan oʻlsa, urgan odam jazolanishi lozim. 21 Lekin xoʻjayin qul yoki choʻrini ursa–yu, u bir–ikki kundan keyin oʻlib qolsa, xoʻjayin jazolanmasin. Oʻz mulkidan ayrilgani unga yetarli jazodir.
22 Urishayotgan odamlar homilador ayolni turtib yuborsalar, ayol chala tugʻib qoʻysa–yu , unga boshqa ziyon yetmasa, ziyon yetkazgan odam oʻsha ayolning eri talab qilgan va hakamlar belgilagan miqdordagi zararni toʻlashi lozim. 23 Agar boshqa zarar yetgan boʻlsa, jon evaziga jon, 24 koʻz evaziga koʻz, tish evaziga tish, qoʻl evaziga qoʻl, oyoq evaziga oyoq, 25 kuyuk evaziga kuyuk, yara evaziga yara, lat yeyish evaziga lat yetkazish bilan javob bersin .
26 Kimki qul yoki choʻrisining koʻziga urib koʻr qilib qoʻysa, koʻzi evaziga uni ozodlikka chiqarsin. 27 Quli yoki choʻrisining tishini sindirsa ham, uni tishi evaziga ozodlikka chiqarsin.
Egalarning masʼuliyati toʻgʻrisida qonun–qoidalar
28 Agar erkak yoki ayolni buqa suzib oʻldirsa, buqa toshboʻron qilib oʻldirilsin. Goʻshti esa tanovul qilinmasin. Lekin buqaning egasi aybdor hisoblanmasin. 29 Biroq buqa ilgari ham suzongʻich boʻlsa–yu, egasi buni bila turib, buqasini nazorat qilmagan boʻlsa, buqa biror erkak yoki ayolni suzib oʻldirsa, buqa toshboʻron qilib oʻldirilsin. Buqaning egasiga ham jazo oʻlimdir. 30 Ammo buqa egasiga oʻz hayotini saqlab qolishi uchun pul toʻlagani ijozat berilsa, u talab qilingan mablagʻni toʻlashi lozim. 31 Oʻgʻil bolani suzsa ham, qiz bolani suzsa ham, shu qonun amal qilsin. 32 Agar buqa qul yoki choʻrini suzsa, uning xoʻjayiniga buqa egasi oʻttiz boʻlak kumush toʻlasin. Buqa esa toshboʻron qilinsin.
33 Birortasi chuqur kovlab, ustini yopib qoʻymasa yoki yopiq chuqurning ustini ochib qoʻysa–yu, oʻsha chuqurga mol yoki eshak tushib ketsa, 34 chuqurning egasi oʻlgan hayvonning egasiga tovon toʻlasin. Hayvonning jasadi esa chuqur egasiniki boʻlsin.
35 Agar birortasining buqasi boshqasining buqasini suzib oʻldirib qoʻysa, tirik buqani sotib, pulini teng boʻlishsin. Oʻlgan buqani ham teng boʻlishsin. 36 Ammo buqa ilgari ham suzongʻich boʻlsa–yu, egasi buni bila turib, buqasini nazorat qilmagan boʻlsa, buqa evaziga buqa bilan tovon toʻlashi kerak. Oʻlgan buqani esa oʻziga olsin.
1 Now these are the judgments which thou shalt set before them. 2 If thou buy an Hebrew servant, six years he shall serve: and in the seventh he shall go out free for nothing. 3 If he came in by himself, he shall go out by himself: if he were married, then his wife shall go out with him. 4 If his master have given him a wife, and she have born him sons or daughters; the wife and her children shall be her master’s, and he shall go out by himself. 5 And if the servant shall plainly say, I love my master, my wife, and my children; I will not go out free: 6 Then his master shall bring him unto the judges; he shall also bring him to the door, or unto the door post; and his master shall bore his ear through with an aul; and he shall serve him for ever.
7 ¶ And if a man sell his daughter to be a maidservant, she shall not go out as the menservants do. 8 If she please not her master, who hath betrothed her to himself, then shall he let her be redeemed: to sell her unto a strange nation he shall have no power, seeing he hath dealt deceitfully with her. 9 And if he have betrothed her unto his son, he shall deal with her after the manner of daughters. 10 If he take him another wife; her food, her raiment, and her duty of marriage, shall he not diminish. 11 And if he do not these three unto her, then shall she go out free without money.
12 ¶ He that smiteth a man, so that he die, shall be surely put to death. 13 And if a man lie not in wait, but God deliver him into his hand; then I will appoint thee a place whither he shall flee. 14 But if a man come presumptuously upon his neighbour, to slay him with guile; thou shalt take him from mine altar, that he may die.
15 ¶ And he that smiteth his father, or his mother, shall be surely put to death.
16 ¶ And he that stealeth a man, and selleth him, or if he be found in his hand, he shall surely be put to death.
17 ¶ And he that curseth his father, or his mother, shall surely be put to death.
18 ¶ And if men strive together, and one smite another with a stone, or with his fist, and he die not, but keepeth his bed: 19 If he rise again, and walk abroad upon his staff, then shall he that smote him be quit: only he shall pay for the loss of his time, and shall cause him to be thoroughly healed.
20 ¶ And if a man smite his servant, or his maid, with a rod, and he die under his hand; he shall be surely punished. 21 Notwithstanding, if he continue a day or two, he shall not be punished: for he is his money.
22 ¶ If men strive, and hurt a woman with child, so that her fruit depart from her , and yet no mischief follow: he shall be surely punished, according as the woman’s husband will lay upon him; and he shall pay as the judges determine . 23 And if any mischief follow, then thou shalt give life for life, 24 Eye for eye, tooth for tooth, hand for hand, foot for foot, 25 Burning for burning, wound for wound, stripe for stripe.
26 ¶ And if a man smite the eye of his servant, or the eye of his maid, that it perish; he shall let him go free for his eye’s sake. 27 And if he smite out his manservant’s tooth, or his maidservant’s tooth; he shall let him go free for his tooth’s sake.
28 ¶ If an ox gore a man or a woman, that they die: then the ox shall be surely stoned, and his flesh shall not be eaten; but the owner of the ox shall be quit. 29 But if the ox were wont to push with his horn in time past, and it hath been testified to his owner, and he hath not kept him in, but that he hath killed a man or a woman; the ox shall be stoned, and his owner also shall be put to death. 30 If there be laid on him a sum of money, then he shall give for the ransom of his life whatsoever is laid upon him. 31 Whether he have gored a son, or have gored a daughter, according to this judgment shall it be done unto him. 32 If the ox shall push a manservant or a maidservant; he shall give unto their master thirty shekels of silver, and the ox shall be stoned.
33 ¶ And if a man shall open a pit, or if a man shall dig a pit, and not cover it, and an ox or an ass fall therein; 34 The owner of the pit shall make it good, and give money unto the owner of them; and the dead beast shall be his.
35 ¶ And if one man’s ox hurt another’s, that he die; then they shall sell the live ox, and divide the money of it; and the dead ox also they shall divide. 36 Or if it be known that the ox hath used to push in time past, and his owner hath not kept him in; he shall surely pay ox for ox; and the dead shall be his own.
