4–БОБ
Мусо Исроил халқини Худога итоат қилишга ундайди
1 Энди, эй Исроил, мен сизларга фармонлар ва қонун–қоидаларни ўргатаман. Уларга риоя қилинглар. Шунда яшайсизлар, ота–боболарингизнинг Худоси — Эгангиз сизларга бераётган ерни мулк қилиб оласизлар. 2 Мен сизларга айтаётган амрларга ҳеч нарса қўшманглар, ҳеч нарса олиб ҳам ташламанглар. Мен сизларга бераётган Эгангиз Худонинг амрларига риоя қилинглар. 3 Эгамиз Пиёр тоғида нималар қилганини ўз кўзларингиз билан кўрдингизлар. Пиёрдаги Баалга сажда қилган ҳаммани Эгангиз Худо йўқ қилган эди. 4 Эгангиз Худога содиқ бўлганлар эса бугун ҳам тирикдир.
5 Эгам Худо амр қилгандай, сизларга фармонларни ва қонун–қоидаларни ўргатдим. Мулк қилиб олаётган ўша юртда буларга риоя қилинглар. 6 Мана шу фармонлар ва қонун–қоидаларни битта қолдирмай бажаринглар, токи сизларнинг ақл–идрокингизни бошқа халқлар кўрсин. Улар бу қонунлар ҳақида эшитиб: “Ҳа, ҳақиқатан бу буюк халқ доно, ақл–идроклидир”, деб айтсин.
7 Эгамиз Худога ҳар сафар илтижо қилганимизда У бизга яқиндир. Қайси буюк халқнинг шундай худоси бор?! 8 Бугун мен сизларга фармонлар ва қонун–қоидалар беряпман. Қайси буюк халқнинг шундай адолатли қонун–қоидалари бор?! 9 Фақат ҳушёр бўлинглар. Кўзларингиз билан кўрганларингизни унутмай, бир умр юрагингизда сақланглар. Буларни ўғилларингизга, невара–чевараларингизга ҳам айтиб беринглар. 10 Сизлар Синай тоғида , Эгангиз Худо олдида турган кунингизни эсланглар. Ўша куни Эгамиз менга айтганди: “Менинг ҳузуримга халқни йиғ. Улар сўзларимни эшитиб, ер юзида бутун умрлари давомида Мендан қўрқишни ўргансинлар, болаларига ҳам ўргатсинлар.”
11 Сизлар яқин келиб, тоғнинг этагида турдингизлар. Тоғ эса осмонгача кўтарилган оловга бурканиб, қоп–қора булутлар билан қопланган эди. 12 Эгамиз олов ичидан сизларга гапирди. Сизлар Унинг сўзларини эшитдингизлар, қиёфасини эса кўрмадингизлар. Фақат Эгамизнинг овози эшитилар эди, холос. 13 У Ўз аҳдини сизларга аён қилиб, бу аҳдни — ўнта амрни бажаринглар, деб фармон берди. Эгамиз уларни икки тош лавҳага ёзди. 14 Иорданни кечиб, мулк қилиб оладиган юртда бажаришингиз керак бўлган фармонлар ва қонун–қоидаларни мен сизларга ўргатишимни Эгамиз буюрди.
Бутпарастлик ҳақида огоҳлантириш
15 Синай тоғида Эгамиз олов ичидан сизларга гапирганда, сизлар бирон қиёфа кўрмадингизлар. Шунинг учун эҳтиёт бўлинглар. 16 Яна йўлдан озиб, ўзингизга эркак ё аёл қиёфасидаги бутни, 17 ерда яшайдиган жонивор ё осмонда учиб юрувчи қуш қиёфасидаги бутни, 18 ерда судралиб юрувчи жонивор ёки сувдаги балиқ қиёфасидаги ҳеч қандай бутни ясаманглар. 19 Шунингдек, осмонга қараб, қуёш, ой ва юлдузларни, жамики самовий жисмларни кўриб васвасага тушманглар, уларга сиғинманглар, хизмат қилманглар. Ахир, Эгамиз Худо буларни дунёда яшовчи барча халқлар учун берди. 20 Сизларни эса Эгамиз Ўзи учун танлаб олди. Бугунгидай Унинг халқи бўлишингиз учун сизларни Мисрдан — темир ўчоқ ичидан олиб чиқди. 21 Эгамиз сизларнинг дастингиздан мендан ғазабланди : “Мен Исроил халқига мулк қилиб берадиган Иорданнинг нариги томонидаги ўша ҳосилдор юртга сен кирмайсан”, — деб қасам ичди. 22 Мен Иорданнинг нариги томонига ўтолмайман, мана шу ерда вафот этаман. Сизлар эса Иордандан ўтиб, ўша ҳосилдор юртни мулк қилиб оласизлар. 23 Шундай экан, эҳтиёт бўлинглар, Эгангиз Худо сизлар билан қилган аҳдни эсдан чиқарманглар. У тақиқлаган қиёфадаги бирорта бутни ўзларингизга ясаманглар. 24 Ахир, Эгангиз Худо ямламай ютадиган оловдир, У рашкчи Худодир .
25 Ўша юртда кўп яшайсизлар, болаларингиз, набираларингиз туғилади. Агар ўшанда йўлдан озсангиз, Эгангиз Худонинг олдида қабиҳлик қилиб, ўзингизга турли қиёфадаги бутларни ясасангиз, У ғазабланади. 26 Бугун сизларга қарши еру осмонни гувоҳ қиламан: агар менга итоатсизлик қилсангиз, юртдан тез орада бутунлай қирилиб кетасизлар. Иорданни кечиб, мулк қилиб оладиган юртда узоқ яшамайсизлар. Биттангиз қолмай ҳалок бўласизлар. 27 Эгамиз сизларни бошқа халқларнинг орасига тарқатиб юборади. Ўша халқлар орасида айримларингиз омон қоласизлар. 28 У ерда инсон қўли билан ясалган ёғоч ва тош худоларга хизмат қиласизлар. У худолар кўролмайди, эшитолмайди, овқат ея олмайди, ҳид билмайди. 29 Аммо у ерда Эгангиз Худога юз бурсангиз, бутун қалбингиз билан, жону дилингиз билан Уни изласангиз, топасизлар. 30 Кулфатда қолганингизда, бошингизга кўргиликлар тушганда, охири Эгангиз Худога қайтасизлар, Унинг сўзига қулоқ соласизлар. 31 Ўшанда У сизларни тарк этмайди, йўқ қилмайди, ота–боболарингиз билан қасам ичиб қилган аҳдини унутмайди. Эгангиз Худо раҳмдил Худодир.
32 Энди сизлар дунёга келмасдан олдинги узоқ ўтмишни, Худо ер юзида одамни яратган даврдан шу кунгача бўлган даврни суриштириб кўринглар. Дунёнинг бу четидан у четигача сўранглар–чи, шу қадар муҳим воқеа бўлганми ёки шунга ўхшаш нарса ҳақида бирортаси эшитганми?! 33 Сизларга ўхшаб олов ичидан гапирган Худонинг овозини эшитиб, тирик қолган бирорта халқ борми?! 34 Эгангиз Худо сизлар учун Мисрда нималар қилганини ўз кўзингиз билан кўрдингиз. Қайси худо синовлар, аломату мўъжизалар орқали, уруш, қудратию ажойиботлари ва даҳшатли воқеалар орқали бир халқни Ўзи учун бошқа халқ орасидан олиб чиққан?! 35 “Эгамиз Худодир, Ундан бошқа Худо йўқ”, деб англашингиз учун бу воқеалар сизларга аён қилинган. 36 У сизларга йўл–йўриқ кўрсатиш учун самодан овоз берди. Ер юзида олов устуни орқали сизларга зоҳир бўлди. Сизлар ўша буюк олов ичидан Унинг овозини эшитдингизлар. 37 Эгамиз Худо ота–боболарингизни севар эди. Шунинг учун ўзларидан кейин уларнинг авлодларини танлади. Эгамиз зоҳир бўлиб, Ўзининг буюк қудрати билан сизларни Мисрдан олиб чиқди. 38 Эгамиз сизлардан каттароқ ва кучлироқ халқларни олдингиздан ҳайдаб, уларнинг юртига сизларни киритмоқчи эди, худди бугунгидай, мулк қилиб оладиган ерларингизни сизларга бермоқчи эди.
39 Эгамиз еру самодаги Худодир, Ундан бошқа Худо йўқдир. Шуни бугун тан олиб, доимо юрагингизда сақланг.
40 Бугун мен сизларга Эгамизнинг фармонлари ва амрларини айтяпман, шуларга риоя қилинглар. Шунда ўзларингиз ҳам, наслингиз ҳам фаровон ҳаёт кечирасизлар. Эгангиз Худо абадий қилиб бераётган ўша юртда узоқ яшайсизлар.
Иорданнинг шарқидаги паноҳ шаҳарлар
41 Шундан кейин Мусо Иордан дарёсининг шарқ томонида учта шаҳарни ажратди. 42 Агар кимдир биронта одамни бехосдан, адоват қилмай ўлдирган бўлса, ўша шаҳарлардан бирига қочиб бориб, жонини қутқариши мумкин . 43 Бу шаҳарлар қуйидагилар эди: Рубен қабиласи учун ясси тепаликдаги Базер шаҳри, Гад қабиласи учун Гиладдаги Рамўт шаҳри, Манаше қабиласи учун Башандаги Гўлон шаҳри.
Мусо Исроил халқига қонунларни баён қила бошлайди
44 Мусо Исроил халқига қуйидаги қонунларни берди. 45 Исроил халқи Мисрдан чиққандан кейин, Мусо шу шартлар, фармонлар ва қонун–қоидаларни айтди. 46 Мусо буларни Иордан дарёсининг шарқий қирғоғида, Байт–Пиёр рўпарасидаги водийда баён қилди. Бу ер илгари Хашбонда ҳукмронлик қилган Амор халқининг шоҳи Сихўнга қарашли эди. Мусо билан Исроил халқи Мисрдан чиққанларида, Сихўнни мағлуб қилган эдилар. 47 Исроил халқи Иордан дарёсининг шарқида яшаган иккала Амор шоҳининг юртларини, яъни шоҳ Сихўннинг ва Башан шоҳи Ўгнинг юртини босиб олган эди. 48 Бу жойлар Арнон сойлиги этагидаги Арор шаҳридан Сириён тоғигача, яъни Хермон тоғигача чўзилган эди. 49 Шунингдек, Фисгах тоғ тизмасининг этагидаги Ўлик денгизгача чўзилиб, Иордан дарёсининг шарқ томонидаги бутун Иордан водийсини ҳам ўз ичига олган эди.
4–BOB
Muso Isroil xalqini Xudoga itoat qilishga undaydi
1 Endi, ey Isroil, men sizlarga farmonlar va qonun–qoidalarni oʻrgataman. Ularga rioya qilinglar. Shunda yashaysizlar, ota–bobolaringizning Xudosi — Egangiz sizlarga berayotgan yerni mulk qilib olasizlar. 2 Men sizlarga aytayotgan amrlarga hech narsa qoʻshmanglar, hech narsa olib ham tashlamanglar. Men sizlarga berayotgan Egangiz Xudoning amrlariga rioya qilinglar. 3 Egamiz Piyor togʻida nimalar qilganini oʻz koʻzlaringiz bilan koʻrdingizlar. Piyordagi Baalga sajda qilgan hammani Egangiz Xudo yoʻq qilgan edi. 4 Egangiz Xudoga sodiq boʻlganlar esa bugun ham tirikdir.
5 Egam Xudo amr qilganday, sizlarga farmonlarni va qonun–qoidalarni oʻrgatdim. Mulk qilib olayotgan oʻsha yurtda bularga rioya qilinglar. 6 Mana shu farmonlar va qonun–qoidalarni bitta qoldirmay bajaringlar, toki sizlarning aql–idrokingizni boshqa xalqlar koʻrsin. Ular bu qonunlar haqida eshitib: “Ha, haqiqatan bu buyuk xalq dono, aql–idroklidir”, deb aytsin.
7 Egamiz Xudoga har safar iltijo qilganimizda U bizga yaqindir. Qaysi buyuk xalqning shunday xudosi bor?! 8 Bugun men sizlarga farmonlar va qonun–qoidalar beryapman. Qaysi buyuk xalqning shunday adolatli qonun–qoidalari bor?! 9 Faqat hushyor boʻlinglar. Koʻzlaringiz bilan koʻrganlaringizni unutmay, bir umr yuragingizda saqlanglar. Bularni oʻgʻillaringizga, nevara–chevaralaringizga ham aytib beringlar. 10 Sizlar Sinay togʻida , Egangiz Xudo oldida turgan kuningizni eslanglar. Oʻsha kuni Egamiz menga aytgandi: “Mening huzurimga xalqni yigʻ. Ular soʻzlarimni eshitib, yer yuzida butun umrlari davomida Mendan qoʻrqishni oʻrgansinlar, bolalariga ham oʻrgatsinlar.”
11 Sizlar yaqin kelib, togʻning etagida turdingizlar. Togʻ esa osmongacha koʻtarilgan olovga burkanib, qop–qora bulutlar bilan qoplangan edi. 12 Egamiz olov ichidan sizlarga gapirdi. Sizlar Uning soʻzlarini eshitdingizlar, qiyofasini esa koʻrmadingizlar. Faqat Egamizning ovozi eshitilar edi, xolos. 13 U Oʻz ahdini sizlarga ayon qilib, bu ahdni — oʻnta amrni bajaringlar, deb farmon berdi. Egamiz ularni ikki tosh lavhaga yozdi. 14 Iordanni kechib, mulk qilib oladigan yurtda bajarishingiz kerak boʻlgan farmonlar va qonun–qoidalarni men sizlarga oʻrgatishimni Egamiz buyurdi.
Butparastlik haqida ogohlantirish
15 Sinay togʻida Egamiz olov ichidan sizlarga gapirganda, sizlar biron qiyofa koʻrmadingizlar. Shuning uchun ehtiyot boʻlinglar. 16 Yana yoʻldan ozib, oʻzingizga erkak yo ayol qiyofasidagi butni, 17 yerda yashaydigan jonivor yo osmonda uchib yuruvchi qush qiyofasidagi butni, 18 yerda sudralib yuruvchi jonivor yoki suvdagi baliq qiyofasidagi hech qanday butni yasamanglar. 19 Shuningdek, osmonga qarab, quyosh, oy va yulduzlarni, jamiki samoviy jismlarni koʻrib vasvasaga tushmanglar, ularga sigʻinmanglar, xizmat qilmanglar. Axir, Egamiz Xudo bularni dunyoda yashovchi barcha xalqlar uchun berdi. 20 Sizlarni esa Egamiz Oʻzi uchun tanlab oldi. Bugungiday Uning xalqi boʻlishingiz uchun sizlarni Misrdan — temir oʻchoq ichidan olib chiqdi. 21 Egamiz sizlarning dastingizdan mendan gʻazablandi : “Men Isroil xalqiga mulk qilib beradigan Iordanning narigi tomonidagi oʻsha hosildor yurtga sen kirmaysan”, — deb qasam ichdi. 22 Men Iordanning narigi tomoniga oʻtolmayman, mana shu yerda vafot etaman. Sizlar esa Iordandan oʻtib, oʻsha hosildor yurtni mulk qilib olasizlar. 23 Shunday ekan, ehtiyot boʻlinglar, Egangiz Xudo sizlar bilan qilgan ahdni esdan chiqarmanglar. U taqiqlagan qiyofadagi birorta butni oʻzlaringizga yasamanglar. 24 Axir, Egangiz Xudo yamlamay yutadigan olovdir, U rashkchi Xudodir .
25 Oʻsha yurtda koʻp yashaysizlar, bolalaringiz, nabiralaringiz tugʻiladi. Agar oʻshanda yoʻldan ozsangiz, Egangiz Xudoning oldida qabihlik qilib, oʻzingizga turli qiyofadagi butlarni yasasangiz, U gʻazablanadi. 26 Bugun sizlarga qarshi yeru osmonni guvoh qilaman: agar menga itoatsizlik qilsangiz, yurtdan tez orada butunlay qirilib ketasizlar. Iordanni kechib, mulk qilib oladigan yurtda uzoq yashamaysizlar. Bittangiz qolmay halok boʻlasizlar. 27 Egamiz sizlarni boshqa xalqlarning orasiga tarqatib yuboradi. Oʻsha xalqlar orasida ayrimlaringiz omon qolasizlar. 28 U yerda inson qoʻli bilan yasalgan yogʻoch va tosh xudolarga xizmat qilasizlar. U xudolar koʻrolmaydi, eshitolmaydi, ovqat yeya olmaydi, hid bilmaydi. 29 Ammo u yerda Egangiz Xudoga yuz bursangiz, butun qalbingiz bilan, jonu dilingiz bilan Uni izlasangiz, topasizlar. 30 Kulfatda qolganingizda, boshingizga koʻrgiliklar tushganda, oxiri Egangiz Xudoga qaytasizlar, Uning soʻziga quloq solasizlar. 31 Oʻshanda U sizlarni tark etmaydi, yoʻq qilmaydi, ota–bobolaringiz bilan qasam ichib qilgan ahdini unutmaydi. Egangiz Xudo rahmdil Xudodir.
32 Endi sizlar dunyoga kelmasdan oldingi uzoq oʻtmishni, Xudo yer yuzida odamni yaratgan davrdan shu kungacha boʻlgan davrni surishtirib koʻringlar. Dunyoning bu chetidan u chetigacha soʻranglar–chi, shu qadar muhim voqea boʻlganmi yoki shunga oʻxshash narsa haqida birortasi eshitganmi?! 33 Sizlarga oʻxshab olov ichidan gapirgan Xudoning ovozini eshitib, tirik qolgan birorta xalq bormi?! 34 Egangiz Xudo sizlar uchun Misrda nimalar qilganini oʻz koʻzingiz bilan koʻrdingiz. Qaysi xudo sinovlar, alomatu moʻjizalar orqali, urush, qudratiyu ajoyibotlari va dahshatli voqealar orqali bir xalqni Oʻzi uchun boshqa xalq orasidan olib chiqqan?! 35 “Egamiz Xudodir, Undan boshqa Xudo yoʻq”, deb anglashingiz uchun bu voqealar sizlarga ayon qilingan. 36 U sizlarga yoʻl–yoʻriq koʻrsatish uchun samodan ovoz berdi. Yer yuzida olov ustuni orqali sizlarga zohir boʻldi. Sizlar oʻsha buyuk olov ichidan Uning ovozini eshitdingizlar. 37 Egamiz Xudo ota–bobolaringizni sevar edi. Shuning uchun oʻzlaridan keyin ularning avlodlarini tanladi. Egamiz zohir boʻlib, Oʻzining buyuk qudrati bilan sizlarni Misrdan olib chiqdi. 38 Egamiz sizlardan kattaroq va kuchliroq xalqlarni oldingizdan haydab, ularning yurtiga sizlarni kiritmoqchi edi, xuddi bugungiday, mulk qilib oladigan yerlaringizni sizlarga bermoqchi edi.
39 Egamiz yeru samodagi Xudodir, Undan boshqa Xudo yoʻqdir. Shuni bugun tan olib, doimo yuragingizda saqlang.
40 Bugun men sizlarga Egamizning farmonlari va amrlarini aytyapman, shularga rioya qilinglar. Shunda oʻzlaringiz ham, naslingiz ham farovon hayot kechirasizlar. Egangiz Xudo abadiy qilib berayotgan oʻsha yurtda uzoq yashaysizlar.
Iordanning sharqidagi panoh shaharlar
41 Shundan keyin Muso Iordan daryosining sharq tomonida uchta shaharni ajratdi. 42 Agar kimdir bironta odamni bexosdan, adovat qilmay oʻldirgan boʻlsa, oʻsha shaharlardan biriga qochib borib, jonini qutqarishi mumkin . 43 Bu shaharlar quyidagilar edi: Ruben qabilasi uchun yassi tepalikdagi Bazer shahri, Gad qabilasi uchun Giladdagi Ramoʻt shahri, Manashe qabilasi uchun Bashandagi Goʻlon shahri.
Muso Isroil xalqiga qonunlarni bayon qila boshlaydi
44 Muso Isroil xalqiga quyidagi qonunlarni berdi. 45 Isroil xalqi Misrdan chiqqandan keyin, Muso shu shartlar, farmonlar va qonun–qoidalarni aytdi. 46 Muso bularni Iordan daryosining sharqiy qirgʻogʻida, Bayt–Piyor roʻparasidagi vodiyda bayon qildi. Bu yer ilgari Xashbonda hukmronlik qilgan Amor xalqining shohi Sixoʻnga qarashli edi. Muso bilan Isroil xalqi Misrdan chiqqanlarida, Sixoʻnni magʻlub qilgan edilar. 47 Isroil xalqi Iordan daryosining sharqida yashagan ikkala Amor shohining yurtlarini, yaʼni shoh Sixoʻnning va Bashan shohi Oʻgning yurtini bosib olgan edi. 48 Bu joylar Arnon soyligi etagidagi Aror shahridan Siriyon togʻigacha, yaʼni Xermon togʻigacha choʻzilgan edi. 49 Shuningdek, Fisgax togʻ tizmasining etagidagi Oʻlik dengizgacha choʻzilib, Iordan daryosining sharq tomonidagi butun Iordan vodiysini ham oʻz ichiga olgan edi.
